All Jharkhand Competitive Exam JSSC, JPSC, Current Affairs, SSC CGL, K-12, NEET-Medical (Botany+Zoology), CSIR-NET(Life Science)

SIMOTI CLASSES

Education Marks Proper Humanity

SIMOTI CLASSES

Education Marks Proper Humanity

SIMOTI CLASSES

Education Marks Proper Humanity

SIMOTI CLASSES

Education Marks Proper Humanity

SIMOTI CLASSES

Education Marks Proper Humanity

Friday, January 29, 2021

Jharkhand Paryatan Niti-2015 (рдЭाрд░рдЦंрдб рдкрд░्рдпрдЯрди рдиीрддि- 2015)

рдЭाрд░рдЦंрдб рдкрд░्рдпрдЯрди рдиीрддि 2015

(Jharkhand Paryatan Niti-2015)



рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕рдордп рдоें рдкрд░्рдпрдЯрди рд╡िрд╢्рд╡рднрд░ рдоें рддेрдЬी рд╕े рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░рддा рд╣ुрдЖ рдЙрдж्рдпोрдЧ рд╣ै
। 

рдкрд░्рдпрдЯрдХों  рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рджिрди рдк्рд░рддिрджिрди рдмрдв़рддी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै рдФрд░ рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рд╕рдордп рдоें рдпрд╣ рдмрдв़рдХрд░ 1.5 рдоिрд▓िрдпрди рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪ рдЬाрдПрдЧी

рд╡िрд╢्рд╡ рднрд░ рдХे рдХाрд░्рдпрдмрд▓ рдоें рдкрд░्рдпрдЯрди рдЙрдж्рдпोрдЧ рдХा рдпोрдЧрджाрди 11 % рдФрд░ рдЬी0 рдкीрдбीрдкी0- 10 рдкॉрдЗंрдЯ 2 рдк्рд░рддिрд╢рдд рдпोрдЧрджाрди рд╣ै


рдЭाрд░рдЦंрдб рдХे рдкрд░्рдпрдЯрди рдиीрддि рдХा рдоुрдЦ्рдп рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ै


рдЭाрд░рдЦंрдб рдХी рдкрд░्рдпрдЯрди рдиीрддि рдХा рдоुрдЦ्рдп рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд░ोрдЬрдЧाрд░ рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ों рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рдиा, рдЙрдЪ्рдЪ рдЖрд░्рдеिрдХ рд╡ृрдж्рдзि рдФрд░ рдкрд░्рдпрдЯрдХों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдХो рдмрдв़ाрдиा рд╣ै 

рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╕ंрд╕ाрдзрдиों рдХा рдЙрдЪिрдд рддрд░ीрдХे рд╕े рдк्рд░рдпोрдЧ рдоें рд▓ाрдиा рддाрдХि рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рдШрд░ेрд▓ू рдФрд░ рд╡िрджेрд╢ी рдкрд░्рдпрдЯрдХों рдХो рд▓ंрдмे рд╕рдордп рддрдХ рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдн्рд░рдордг рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХрд░рдиा 

рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдкрд░्рдпрдЯрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХो рдПрдХ рд╡िрд╢ेрд╖ рдн्рд░рдордг рдХेंрдж्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░рдиा  

рдиिрдЬी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдХो рдкрд░्рдпрдЯрди рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХे рд▓िрдП рдЙрдирдХी рднाрдЧीрджाрд░ी рдХो рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░рдиा рдФрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдоूрд▓рднूрдд рд╕ुрд╡िрдзाрдУं рдХो рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдХрд░ाрдиा

рдоाрд╕्рдЯрд░ рдк्рд▓ाрди рдХो рддैрдпाрд░ рдХрд░рдиा рдФрд░ рдЙрд╕े рд▓ाрдЧू рдХрд░рдиा рдФрд░ рдкрд░्рдпрдЯрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХा рдПрдХीрдХृрдд рд╡िрдХाрд╕ рдХрд░рдиा 

рдШрд░ेрд▓ू рдФрд░ рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдкрд░्рдпрдЯрдХों рдХो рдЧुрдгрд╡рдд्рддाрдпुрдХ्рдд рд╕ेрд╡ा рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдХрд░ाрдиा 

рдкрд░्рдпрдЯрди рд╕ंрдмंрдзी рдЙрдд्рдкाрджों рдХो рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣िрдд рдХрд░рдиा, рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рд╕्рдоाрд░рдХों  рдХो рдХ्рд╖рдп  рд╣ोрдиे рд╕े рдмрдЪाрдиा

рдкрд░्рдпрдЯрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЖрдо рд▓ोрдЧों рдХी рднाрдЧीрджाрд░ी рдХो рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░рдиा рдФрд░ рд╕рд╣рдпोрдЧाрдд्рдордХ рдкрд░्рдпрдЯрди рдХो рдмрдв़ाрд╡ा рджेрдиा рддाрдХि рд▓ोрдЧों рдХो рдЖрд░्рдеिрдХ рд▓ाрдн рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рд╣ो рд╕рдХे

рдЭाрд░рдЦंрдб рдХो рдкрд░्рдпрдЯрди рдПрдбрд╡ेंрдЪрд░ рдХे рд╡िрднिрди्рди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдЬैрд╕े :- рд╡ाрдпु, рднूрдоि, рдЬрд▓ рдЖрдзाрд░िрдд рдПрдбрд╡ेंрдЪрд░ рдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рд╕्рдеाрди рджिрд▓ाрдиा 

рдЙрдЪिрдд рд╕ुрд╡िрдзाрдУं рдФрд░ рд╕ूрдЪрдиाрдУं рдХा рд╡िрдХाрд╕ рдХрд░ рдзाрд░्рдоिрдХ рдкрд░्рдпрдЯрди рдХा рд╡िрдХाрд╕ рдХрд░рдиा 

рдЭाрд░рдЦंрдб рдХो рд╕рдоृрдж्рдз рд╣рд╕्рддрдХрд░рдШा рдЙрдж्рдпोрдЧ, рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рд╡िрд░ाрд╕рдд, рдкрд░ंрдкрд░ा рдФрд░ рд░िрд╡ाрдЬों рдХो рдмрдЪाрдиे рдФрд░ рдЖрдЧे рдмрдв़ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдкрд░्рдпाрдк्рдд рдХрджрдо рдмрдв़ाрдиा


рдЭाрд░рдЦंрдб рдХे рдЯूрд░िрдЬ्рдо рдиीрддि рд╕े рдиा рдХेрд╡рд▓ рд░ोрдЬрдЧाрд░ рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ों рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рд╣ोрдЧा , рдмрд▓्рдХि рд░ाрдЬ्рдп рдХी рдЖрдп рдоें рд╡ृрдж्рдзि рд╣ोрдЧी 
Share:

Thursday, January 28, 2021

Jharkhand Niryat Niti-2015 (рдЭाрд░рдЦंрдб рдиिрд░्рдпाрдд рдиीрддि-2015)

рдЭाрд░рдЦंрдб рдиिрд░्рдпाрдд рдиीрддि-2015

(Jharkhand Niryat Niti-2015)


рдЗрд╕ рдиीрддि рдХा рдоुрдЦ्рдп рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рдмाрдЬाрд░ рдоें рд╕्рдеाрди рдмрдиाрдП рд░рдЦрдиा рдФрд░ рдиिрд░्рдпाрдд рдЗрдХाрдЗрдпों рдХो рдирдпे  рддрдХрдиीрдХों рд╕े рд▓ैрд╕ рдХрд░рдиा рдФрд░ рдирдП-рдирдП рд╕ाрдзрдиों рдХो рдк्рд░рдпोрдЧ рдоें рд▓ाрдиा рд╣ोрдЧा 

рдЭाрд░рдЦंрдб рдиिрд░्рдпाрдд рдиीрддि рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд╢ीрдШ्рд░ рдПрд╡ं рдЙрдЪ्рдЪ рдиिрд░्рдпाрдд рдХो рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣рди рджेрдиा рдФрд░ рджेрд╢ рдХे рдХुрд▓ рдиिрд░्рдпाрдд рдоें рд░ाрдЬ्рдп рдХी рднाрдЧीрджाрд░ी рдХो 2019 рддрдХ 2% рддрдХ рд▓ाрдиा рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ै

рдЗрд╕ рдиीрддि рдХा рдоुрдЦ्рдп рдмिंрджु рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ै:-


рдиिрд░्рдпाрдд рдХे рд╢ीрдШ्рд░ рд╡ृрдж्рдзि рдХे рд▓िрдП рд╕рд░рд▓, рдк्рд░рднाрд╡ी, рд╕рд╣рдпोрдЧाрдд्рдордХ, рдЙрдд्рддрд░рджाрдИ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХो рд▓ाрдЧू рдХрд░рдиा

рдкाрд░ंрдкाрд░िрдХ рдиिрд░्рдпाрдд рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдЬैрд╕े рдЦрдиिрдЬ рдЖрдзाрд░िрдд рдЙрдд्рдкाрдж, рд╣рд╕्рддрд╢िрд▓्рдк, рд╣рдердХрд░рдШा, рдХृрд╖ि, рдк्рд░ोрд╕ेрд╕्рдЯ  рдЦाрдж्рдп рдкрджाрд░्рде рдХो рдмрдв़ाрд╡ा рджेрдиे рд╣ेрддु рдирдпे  рддрдХрдиीрдХी рдПрд╡ं рдХुрд╢рд▓ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХो рд▓ाрдЧू рдХрд░рдиा

рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдХा рдоौрд╕рдо рдлुрд▓ों, рдлрд▓ों рдПрд╡ं рд╕рдм्рдЬिрдпों рдХे рдЙрдд्рдкाрджрди рдХे рдЕрдиुрдХूрд▓ рд╣ै рдЕрддः рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╕рдордп рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рд╡िрдоाрдиों рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрдж्рдкाрджो рдХो рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рд╕्рдеाрдиों рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪाрдиा

рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдиिрд░्рдпाрдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдЗрдХाрдЗрдпों рдкрд░ рдЬोрд░ рджेрдиा рдФрд░ рдиिрд░्рдпाрдд рдХो рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЙрди्рд╣ें рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╕рд╣рдпोрдЧ рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиा

рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рдпुрдХ्рдд рдк्рд░рдмंрдзрди рдФрд░ рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг рдк्рд░рдмंрдзрди рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХो рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рддрд░ рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪाрдиा, рдЬो рдиिрд░्рдпाрдд рд╕्рддрд░ рдХो рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рддрд░ рддрдХ рд▓े рдЬाрдПрдЧा

рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╡्рдпाрдкाрд░ рдоें рдЕрдзिрдХाрдзिрдХ рд╕ाрдЭेрджाрд░ी рдХा рд╡िрдХाрд╕ рдХрд░рдиे рд╣ेрддु рдЙрдЪिрдд рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░рдиा 


рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рдиिрд░्рдпाрдд рдЬाрдЧрд░ूрдХрддा рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдоों рдХा рдЖрдпोрдЬрди рдХрд░рдиा рддाрдХि рдиिрд░्рдпाрддрдХो рдПрд╡ं рдЕрди्рдп рд▓ोрдЧों рдоें рдиिрд░्рдпाрдд рд╕ंрдмंрдзी рд╡िрд╖рдпों рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рдЬाрдЧрд░ूрдХрддा рдкैрджा рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХे 

рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдЙрдж्рджेрд╢्рдпों  рдХो рдкूрд░ा рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЭाрд░рдЦंрдб рд╕рд░рдХाрд░ рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╡्рдпाрдкाрд░ рдПрдХрд▓ рдЦिрдб़рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा (рд╕िंрдЧрд▓ рд╡िंрдбो рд╕िрд╕्рдЯрдо) рдордЬрдмूрдд рдПрдиाрд▓िрдЯिрдХрд▓ рдбाрдЯा, рдЗ- рдЧрд╡рд░्рдирд╕ , рдкрдм्рд▓िрдХ-рдк्рд░ाрдЗрд╡ेрдЯ-рдкाрд░्рдЯрдирд░рд╢िрдк рд░िрд╕рд░्рдЪ рдПрд╡ं  рдбेрд╡рд▓рдкрдоेंрдЯ рдХो рдмрдв़ाрд╡ा рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдпाрд╕рд░рдд рд╣ैं 
Share:

Wednesday, January 27, 2021

Jharkhand khady prasanskaran niti 2015 (рдЭाрд░рдЦंрдб рдЦाрдж्рдп рдк्рд░рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдиीрддि 2015)

рдЭाрд░рдЦंрдб рдЦाрдж्рдп рдк्рд░рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдиीрддि 2015

(Jharkhand Khady Prasanskaran Niti 2015)


рдЭाрд░рдЦंрдб рдЦाрдж्рдп рдк्рд░рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдиीрддि 2015 рдХा рдоुрдЦ्рдп рд▓рдХ्рд╖्рдп рдЦाрдж्рдп рдк्рд░рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдЗрдХाрдЗрдпों рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХे рд▓िрдП рдоूрд▓рднूрдд рд╕ुрд╡िрдзाрдУं рдХो рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдХрд░ाрдиा, рдиिрд╡ेрд╢ рдХो рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣िрдд рдХрд░рдиा, рдмाрдЬाрд░ рдиेрдЯрд╡рд░्рдХ рдХो рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░рдиा, рддрдХрдиीрдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиा, рдЕрдиुрджाрди рджेрдиा рд╣ै

рдХृрд╖ि рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рд╕рд╣рдпोрдЧी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдХा рд╡िрдХाрд╕ рдХрд░рдиा рдФрд░ рдиिрд╡ेрд╢рдХों рдХो рд▓ाрдн рдкрд╣ुंрдЪा рдХрд░ рдЭाрд░рдЦंрдб рдХो рдЦाрдж्рдп рдк्рд░рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЭाрд░рдЦंрдб рдХो рдЕрдЧ्рд░рдгी рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиा рд╣ै 

рдЗрд╕ рдиीрддि рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдоुрдЦ्рдп рдмिंрджु рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ैं :-


рдк्рд░рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдХे рд╕्рддрд░ рдХो рдмрдв़ाрдиा, рдЕрдиुрдкрдпोрдЧी рдкрджाрд░्рдеों рдХी рдоाрдд्рд░ा рдХो рдХрдо рдХрд░рдиा, рдХिрд╕ाрдиों рдХी рдЖрдп рдоें рд╡ृрдж्рдзि рдХрд░рдиा,рдФрд░ рдиिрд░्рдпाрдд рдХो рдмрдв़ाрд╡ा рджेрдиा рддाрдХि рд╕рдордЧ्рд░ рд░ूрдк рдоें рдЦाрдж्рдп рдк्рд░рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХो рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣рди рдоिрд▓ рд╕рдХे

рд▓рдШु рд╡рди рдЙрдд्рдкाрджों, рдЬрдб़ी-рдмूрдЯी рд╕ंрдмंрдзी рдЙрдд्рдкाрджрдХों рдХो рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣рди рджेрдиा, рддाрдХि рдЬрдирдЬाрддीрдп рд▓ोрдЧों рдХी рдЖрдп рдоें рд╡ृрдж्рдзि рджрд░्рдЬ рдХी рдЬा рд╕рдХे

рдирдП рдЦाрдж्рдп рдк्рд░рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдЗрдХाрдЗрдпों рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рд╣ेрддु рд╡िрдд्рддीрдп рдорджрдж рдкрд╣ुंрдЪाрдиा, рдЗрд╕рдХे рд╕ाрде рд╣ी рддрдХрдиीрдХी рд╕्рддрд░ рдоें рд╕ुрдзाрд░ рд▓ाрдиा рдФрд░ рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рдЗрдХाрдЗрдпों рдХा рдФрд░ рд╡िрд╕्рддाрд░ рдХрд░рдиा


рддैрдпाрд░ рдЦाрдж्рдп рдкрджाрд░्рдеों рдХे рд▓िрдП рдкूрд░्рдг рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХрд░рдиा рдФрд░ рдЙрдд्рдкाрджрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рд╕े рдЙрдкрднोрдХ्рддाрдУं рдФрд░ рдмाрдЬाрд░ों рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪाрдиा

рдоांрд╕ рдПрд╡ं рдордЫрд▓ी рдХे рджुрдХाрдиों рдоें рдЙрдЪिрдд рд╕ुрд╡िрдзाрдУं рдХो рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдХрд░ाрдиा рдПрд╡ं рд╕्рд╡рд╕्рде рдЦाрдж्рдп рдкрджाрд░्рдеों рдХी рдЙрдкрд▓рдм्рдзрддा рдХो рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░рдиा

рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдЙрдж्рджेрд╢्рдпों рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рд╣ेрддु рдЭाрд░рдЦंрдб рд╕рд░рдХाрд░ рдоूрд▓рднूрдд рд╕ुрд╡िрдзाрдУं, рдЙрдкрдпुрдХ्рдд рд╡ाрддाрд╡рд░рдг, рдкूंрдЬी рдиिрд╡ेрд╢, рддрдХрдиीрдХी рд╡िрдХाрд╕, рд╡िрдд्рддीрдп рд╕рд╣ाрдпрддा рдФрд░ рдЕрди्рдп рджूрд╕рд░े  рд╕ुрд╡िрдзाрдУं рдХो рдмрд╣ाрд▓ рдХрд░рдиे рд╣ेрддु рдк्рд░рдпाрд╕рд░рдд рд╣ै

рдЭाрд░рдЦंрдб рдоें рдЦाрдж्рдп рдк्рд░рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдЙрдж्рдпोрдЧ рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХी рдХाрдлी рд╕ंрднाрд╡рдиा рдоौрдЬूрдж рд╣ै

рдпрд╣ां 23 рдкॉрдЗंрдЯ 60 рд▓ाрдЦ рд╣ेрдХ्рдЯेрдпрд░ рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╡рдиों рдХा рдлैрд▓ाрд╡ рд╣ै, рдЬрд╣ां рдмрдб़ी рдоाрдд्рд░ा рдоें рдФрд╖рдзीрдп рдПрд╡ं рдЕрди्рдп рдЙрдкрдпोрдЧी рдкौрдзों рдХा рдЙрдд्рдкाрджрди рд╣ोрддा рд╣ै


рдоुрд░्рдЧी рдкाрд▓рди, рдмрдХрд░ी рдкाрд▓рди, рд╕ूрдЕрд░ рдкाрд▓рди рдХे рд▓िрдП рдЕрдиुрдХूрд▓ рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдоौрдЬूрдж рд╣ै

рдпрд╣ां рдХृрд╖ि, рдмाрдЧрд╡ाрдиी, рдбेрдпрд░ी, рдЙрдж्рдпोрдЧों рдХा рд╡िрдХाрд╕ рдХрд░ рдЦाрдж्рдп рдк्рд░рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдЙрдж्рдпोрдЧ рдХो рд╕рд╣ी рджिрд╢ा рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै
Share:

Monday, January 25, 2021

Jharkhand Ki Shaikshanik Sansthan Part-2 (рдЭाрд░рдЦंрдб рдХी рд╢ैрдХ्рд╖рдгिрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрди Part-2)

Jharkhand Ki Shaikshanik Sansthan Part-2

рдЭाрд░рдЦंрдб рдХी рд╢ैрдХ्рд╖рдгिрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрдУं рдХी рд╕ूрдЪी



рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп

➤рд░ांрдЪी рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп,  рд░ांрдЪी (рд╕्рдеाрдкрдиा : 12 рдЬुрд▓ाрдИ 1960 рдИрд╕्рд╡ी)

рд╕िрджो-рдХाрди्рд╣ू рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рджुрдордХा (рд╕्рдеाрдкрдиा : 1992 рдИрд╕्рд╡ी) 

рд╡िрдиोрдмा рднाрд╡े рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рд╣рдЬाрд░ीрдмाрдЧ (рд╕्рдеाрдкрдиा : 12 рд╕िрддंрдмрд░ 1992  рдИрд╕्рд╡ी) 

рдмिрд░рд╕ा рдХृрд╖ि рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рд░ांрдЪी (рд╕्рдеाрдкрдиा:  1956 рдИрд╕्рд╡ी рддрдеा 26 рдЬूрди 1980 рдХो рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдХा рджрд░्рдЬा рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдЖ) 

рдХोрд▓्рд╣рди рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рдЪाрдИрдмाрд╕ा/рдкрд╢्рдЪिрдоी рд╕िंрд╣рднूрдо (рд╕्рдеाрдкрдиा:  12 рдЕрдЧрд╕्рдд, 2009 рдИрд╕्рд╡ी) 

➤рдиीрд▓ाрдо्рдмрд░- рдкीрддांрдмрд░ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рдоेрджिрдиीрдирдЧрд░/рдкрд▓ाрдоू  (рд╕्рдеाрдкрдиा : 17 рдЬрдирд╡рд░ी 2009 рдИрд╕्рд╡ी)

рдиेрд╢рдирд▓ рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी рдСрдл рд╕्рдЯрдбी рдПंрдб рд░िрд╕рд░्рдЪ рдЗрди рд▓ॉ, рд░ांрдЪी (рд╕्рдеाрдкрдиा:  2010 рдИрд╕्рд╡ी)

рд░рдХ्рд╖ा рд╢рдХ्рддि рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рд░ांрдЪी, рд░ांрдЪी (рд╕्рдеाрдкрдиा : 2016 рдИрд╕्рд╡ी) 

рдмिрдиोрдж рдмिрд╣ाрд░ी рдорд╣рддो рдХोрдпрд▓ांрдЪрд▓ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рдзрдирдмाрдж (рд╕्рдеाрдкрдиा : 13 рдирд╡ंрдмрд░, 2017)

рд╢्рдпाрдоा рдк्рд░рд╕ाрдж рдоुрдЦрд░्рдЬी рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рд░ांрдЪी। 

рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдХे рд╕рдордХрдХ्рд╖ рд╢िрдХ्рд╖рдг рд╕ंрд╕्рдеाрди:-

рдЖрдИ рдЖрдИ рдЯी (рдЗंрдбिрдпрди рд╕्рдХूрд▓ рдСрдл рдоाрдЗंрд╕), рдзрдирдмाрдж (рд╕्рдеाрдкрдиा : 1926 рдИрд╕्рд╡ी)

рдмिреЬрд▓ा рдЗंрд╕्рдЯिрдЯ्рдпूрдЯ рдСрдл़ рдЯेрдХ्рдиोрд▓ॉрдЬी, рдоेрд╕рд░ा/рд░ांрдЪी (рд╕्рдеाрдкрдиा : 1955 рдИрд╕्рд╡ी) 

рд╣िंрджी рд╡िрдж्рдпाрдкीрда, рджेрд╡рдШрд░ । 

рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдЭाрд░рдЦंрдб, рдоाрдг्рдбрд░/рд░ांрдЪी  (рд╕्рдеाрдкрдиा : 2010 рдИрд╕्рд╡ी)

рд╡िрдзि рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рдмीрдЖрдИрдЯी рдоेрд╕рд░ा/рд░ांрдЪी (рд╕्рдеाрдкрдиा : 2010 рдИрд╕्рд╡ी)

рдЭाрд░рдЦंрдб рд░ाрдп рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рдЭाрд░рдЦंрдб  (рдиिрдЬी) 

рд╕ाрдИंрдиाрде рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп,  (рдиिрдЬी) 

рдж рдЗंрд╕्рдЯीрдЯ्рдпूрдЯ рдСрдл рдЪाрд░्рдЯрд░् рдлाрдЗрдиेंрд╢िрдпрд▓ рдПрдиाрд▓िрд╕्рдЯ  рдСрдл рдЗंрдбिрдпा рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी, рд░ांрдЪी (рдиिрдЬी) 

➤рдПрдоिрдЯी  рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी (рдиिрдЬी)  

➤AISECT (рдПрд╕ рдЖрдИ рдПрд╕ рд╕ी рдЯी) рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी  (рдиिрдЬी)  

рдк्рд░рдЬ्рдЮाрди рдЗंрдЯрд░рдиेрд╢рдирд▓ рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी (рдиिрдЬी)  

➤YBN рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी, рд░ांрдЪी (рдиिрдЬी)  

рдЕрд░рдХा рдЬैрди рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी, рд╕рд░ाрдпрдХेрд▓ा (рдиिрдЬी)

рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ोрдиे (рдк्рд░рд╕्рддाрд╡िрдд)рдЕрди्рдп рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп:-

➤рд╕рд░рд▓ा рдмिреЬрд▓ा рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рд░ांрдЪी (рдиिрдЬी)

рд╕्рдкोрд░्рдЯ्рд╕ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рд░ांрдЪी

➤рд╡ूрдоेрди्рд╕ рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी, рдЬрдорд╢ेрджрдкुрд░। 

рдЗंрдЬीрдиिрдпрд░िंрдЧ рдХॉрд▓ेрдЬ 

➤рдмिрд░рд╕ा рдЗंрд╕्рдЯीрдЯ्рдпूрдЯ рдЖрдл рдЯेрдХ्рдиोрд▓ॉрдЬी рд╕िंрджрд░ी/рдзрдирдмाрдж (рд╕्рдеाрдкрдиा : 1949 рдИрд╕्рд╡ी)

➤рдиेрд╢рдирд▓ рдЗंрд╕्рдЯीрдЯ्рдпूрдЯ рдЖрдл рдЯेрдХ्рдиोрд▓ॉрдЬी рдЖрджिрдд्рдпрдкुрд░/ рдкूрд░्рд╡ी рд╕िंрд╣рднूрдо (рд╕्рдеाрдкрдиा :1960 рдИрд╕्рд╡ी рддрдеा  27 рджिрд╕ंрдмрд░ 2000 рдоें рдбीрдо्рдб рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी рдШोрд╖िрдд)  

рдмिрд░рд▓ा рдЗंрд╕्рдЯीрдЯ्рдпूрдЯ рдЖрдл рдЯेрдХ्рдиोрд▓ॉрдЬी рдоेрд╕рд░ा/рд░ांрдЪी (рд╕्рдеाрдкрдиा 1955 рдИрд╕्рд╡ी) 

рдлैрдХेрд▓्рдЯी рдЖрдл рдПрдЧ्рд░ीрдХрд▓्рдЪрд░ рдЗंрдЬीрдиिрдпрд░िंрдЧ, рд░ांрдЪी 

рдЖрд░. рд╡ी. рдПрд╕. рдХॉрд▓ेрдЬ рдЖрдл рдЗंрдЬीрдиिрдпрд░िंрдЧ, рдЬрдорд╢ेрджрдкुрд░

рдбी. рдП. рд╡ी. рдЗंрд╕्рдЯीрдЯ्рдпूрдЯ рдЖрдл рдЗंрдЬीрдиिрдпрд░िंрдЧ,  рдбाрд▓рдЯेрдирдЧंрдЬ

➤рдХैрдо्рдм्рд░िрдЬ рдЗंрд╕्рдЯीрдЯ्рдпूрдЯ рдЖрдл рдЯेрдХ्рдиोрд▓ॉрдЬी, рд░ांрдЪी 

рдЪिрдХिрдд्рд╕ा рдорд╣ाрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп 

➤рдХेंрдж्рд░ीрдп рдордиोрдЪिрдХрдд्рд╕ा рд╕ंрд╕्рдеाрди, рд░ाँрдЪी (рд╕्рдеाрдкрдиा :1918 рдИрд╕्рд╡ी)

➤рд░ाँрдЪी рддंрдд्рд░िрдХा рдордиोрдЪिрдХрдд्рд╕ा рдПрд╡ं рд╕рдо्рдмंрдж्рдз  рд╡िрдЬ्рдЮाрди рд╕ंрд╕्рдеाрди, рд░ाँрдЪी (рд╕्рдеाрдкрдиा : 1925 рдИрд╕्рд╡ी

➤рд░ाрдЬेंрдж्рд░ рдЪिрдХिрдд्рд╕ा рдорд╣ाрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рд░ाँрдЪी (рд╕्рдеाрдкрдиा : 1960 рдИрд╕्рд╡ी)

➤рдПрдо्. рдЬी. рдПрдо्. рдЪिрдХिрдд्рд╕ा рдорд╣ाрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп,рдЬрдорд╢ेрджрдкुрд░ (рд╕्рдеाрдкрдиा : 1964  рдИрд╕्рд╡ी)

➤рдкाрдЯрд▓िрдкुрдд्рд░  рдЪिрдХिрдд्рд╕ा рдорд╣ाрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп,рдзрдирдмाрдж  (рд╕्рдеाрдкрдиा : 1974 рдИрд╕्рд╡ी)

рд╣рдЬाрд░ीрдмाрдЧ рдЪिрдХिрдд्рд╕ा рдорд╣ाрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рд╣рдЬाрд░ीрдмाрдЧ (рд╕्рдеाрдкрдиा : 2019 рдИрд╕्рд╡ी

рд╡िрдзि рдорд╣ाрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп 

рдЧिрд░िрдбीрд╣ рд▓ॉ рдХॉрд▓ेрдЬ, рдЧिрд░िрдбीрд╣

➤рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ рд╡िрдзि рдорд╣ाрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рд░ाँрдЪी (рд╕्рдеाрдкрдиा : 1955 рдИрд╕्рд╡ी

➤рд░ाрдЬेंрдж्рд░ рд╡िрдзि рдорд╣ाрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рд╣реЫाрд░ीрдмाреЪ  (рд╕्рдеाрдкрдиा : 1977 рдИрд╕्рд╡ी

рдзрдирдмाрдж рд▓ॉ рдХॉрд▓ेрдЬ, рдзрдирдмाрдж (рд╕्рдеाрдкрдиा: 1976) рдИрд╕्рд╡ी

рдЗрдоाрдоुрд▓ рд╣ाрдИ рдЦाрди рд▓ॉ рдХॉрд▓ेрдЬ, рдмोрдХाрд░ो

рдЭाрд░рдЦंрдб рд▓ॉ рдХॉрд▓ेрдЬ, рддिрд▓ैрдпा/рдХोрдбрд░рдоा। 

➤рдХॉрдкрд░ेрдЯिрд╡ рд▓ॉ рдХॉрд▓ेрдЬ, рдЬрдорд╢ेрджрдкुрд░

рдиेрд╢рдирд▓ рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी рдСрдл рд╕्рдЯрдбी рдПंрдб рд░िрд╕рд░्рдЪ рдЗрди рд▓ॉ, рд░ाँрдЪी 

рд╣ोрдо्рдпोрдкैрдеिрдХ рдорд╣ाрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп 

рд╣ोрдо्рдпोрдкैрдеिрдХ рдорд╣ाрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рд░ांрдЪी

рдпोрдЧрджा рд╕рдд्рд╕ंрдЧ рд╣ोрдо्рдпोрдкैрдеिрдХ рдХॉрд▓ेрдЬ, рд░ांрдЪी

рд╣ोрдо्рдпोрдкैрдеिрдХ рдХॉрд▓ेрдЬ рдПंрдб рд╣ॉрд╕्рдкिрдЯрд▓, рдоिрд╣िрдЬाрдо/рджुрдордХा

рд╕िंрд╣рднूрдо  рд╣ोрдо्рдпोрдкैрдеिрдХ рдоेрдбिрдХрд▓ рдХॉрд▓ेрдЬ рдПंрдб рд╣ॉрд╕्рдкिрдЯрд▓ (рд╕्рдеाрдкрдиा: 1953 рдИрд╕्рд╡ी) 

рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдХेंрдж्рд░ рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдФрд░ рд╢िрдХ्рд╖рдг рдХेंрдж्рд░ 

➤рдкुрд▓िрд╕ рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдХेंрдж्рд░, рд╣рдЬाрд░ीрдмाрдЧ (рд╕्рдеाрдкрдиा: 1912 рдИрд╕्рд╡ी) 

рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рд▓ोрдХ рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рд╕ंрд╕्рдеाрди рд░ाँрдЪी (рд╕्рдеाрдкрдиा: 1952 рдИрд╕्рд╡ी) 

➤рдЯ्рд░ाрдЗрдмрд▓ рд░िрд╕рд░्рдЪ  рдЗंрд╕्рдЯीрдЯ्рдпूрдЯ, рд░ाँрдЪी  (рд╕्рдеाрдкрдиा: 1953 рдИрд╕्рд╡ी) 

рдиेрддрд░рд╣ाрдЯ рдЖрд╡ाрд╕ीрдп рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рдиेрддрд░рд╣ाрдЯ (рд╕्рдеाрдкрдиा: 1954 рдИрд╕्рд╡ी)

➤рддрдХрдиीрдХी рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдХेंрдж्рд░ рд░ाँрдЪी (рд╕्рдеाрдкрдиा: 1963 рдИрд╕्рд╡ी) 

➤рд╕ैрдиिрдХ рд╕्рдХुрд▓, рддिрд▓ैрдпा (рд╕्рдеाрдкрдиा: 1963 рдИрд╕्рд╡ी) 

рд╕ीрдоा рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдмрд▓ рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдХेंрдж्рд░ рдПрд╡ं рд╕्рдХुрд▓ ,рдоेрд░ू/ рд╣рдЬाрд░ीрдмाрдЧ (рд╕्рдеाрдкрдиा: 1966 рдИрд╕्рд╡ी) 

рдЗंрджिрд░ा рдЧांрдзी рдЖрд╡ाрд╕ीрдп рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рд╣рдЬाрд░ीрдмाрдЧ (рд╕्рдеाрдкрдиा: 1984 рдИрд╕्рд╡ी) 

➤рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рди्рдпाрдпिрдХ рдЕрдХाрджрдоी,рд░ाँрдЪी (рд╕्рдеाрдкрдиा: 2002 рдИрд╕्рд╡ी) 

➤рдкрд░рдоाрдгु рдКрд░्рдЬा рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рддुрд░ाрдордбीрд╣/рдкрд╢्рдЪिрдоी рд╕िंрд╣рднूрдо  (рд╕्рдеाрдкрдиा: 2006 рдИрд╕्рд╡ी)

рдЭाрд░рдЦंрдб рдкॉрд▓िрдЯेрдХ्рдиिрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрди

рд░ाрдЬрдХीрдп рдкॉрд▓िрдЯेрдХ्рдиिрдХ, рд░ाँрдЪी

рд░ाрдЬрдХीрдп рдорд╣िрд▓ा рдкॉрд▓िрдЯेрдХ्рдиिрдХ,рд░ाँрдЪी

рд░ाрдЬрдХीрдп рдкॉрд▓िрдЯेрдХ्рдиिрдХ,рдЦुрдЯрд░ी / рдмोрдХाрд░ो 

рд░ाрдЬрдХीрдп рдорд╣िрд▓ा рдкॉрд▓िрдЯेрдХ्рдиिрдХ рдмी.рдПрд╕.рд▓./рдмोрдХाрд░ो

рд░ाрдЬрдХीрдп рдкॉрд▓िрдЯेрдХ्рдиिрдХ рдзрдирдмाрдж 

рд░ाрдЬрдХीрдп рдкॉрд▓िрдЯेрдХ्рдиिрдХ рднाрдЧा, рдзрдирдмाрдж

рд░ाрдЬрдХीрдп рдкॉрд▓िрдЯेрдХ्рдиिрдХ, рджुрдордХा  

рд░ाрдЬрдХीрдп рдорд╣िрд▓ा рдкॉрд▓िрдЯेрдХ्рдиिрдХ, рдЬрдорд╢ेрджрдкुрд░ 

рд░ाрдЬрдХीрдп рдкॉрд▓िрдЯेрдХ्рдиिрдХ рдЖрджिрдд्рдпрдкुрд░/рд╕рд░ाрдпрдХेрд▓ा-рдЦрд░рд╕ाрд╡ाँ 

рд░ाрдЬрдХीрдп рдкॉрд▓िрдЯेрдХ्рдиिрдХ, рд▓ाрддेрд╣ाрд░ 

рд░ाрдЬрдХीрдп рдкॉрд▓िрдЯेрдХ्рдиिрдХ,рдХोрдбрд░рдоा 

рд░ाрдЬрдХीрдп рдкॉрд▓िрдЯेрдХ्рдиिрдХ рд╕рд░ाрдпрдХेрд▓ा-рдЦрд░рд╕ाрд╡ाँ 

рд░ाрдЬрдХीрдп рдкॉрд▓िрдЯेрдХ्рдиिрдХ, рдиिрд░рд╕ा, рдзрдирдмाрдж

рдЭाрд░рдЦंрдб рдХे рдиिрдЬी рдкॉрд▓िрдЯेрдХ्рдиिрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрди 

рдЕрд▓рдХрдмीрд░ рдкॉрд▓िрдЯेрдХ्рдиिрдХ, рдоांрдирдЧो/рдЬрдорд╢ेрджрдкुрд░

рдХे. рдХे. рдкॉрд▓िрдЯेрдХ्рдиिрдХ, рдзрдирдмाрдж

рд╕ेंрдЯрд░ рдлॉрд░ рдмाрдпोрдЗрдирдлॉрд░्рдоेрдЯिрдХ, рд░ांрдЪी 

рдк्рд░рдоुрдЦ् рдк्рд░рдмंрдзрди рд╕ंрд╕्рдеाрди 

рдЬेрд╡िрдпрд░ рд▓ेрдмрд░ рд░िрд╕рд░्рдЪ рдЗंрд╕्рдЯीрдЯ्рдпूрдЯ (рдПрдХ्рд╕ рдПрд▓ рдЖрд░ рдЖрдИ), рдЬрдорд╢ेрджрдкुрд░ (рд╕्рдеाрдкрдиा : 1949 рдИрд╕्рд╡ी)

рдЬ़ेрд╡िрдпрд░ рдЗंрд╕्рдЯीрдЯ्рдпूрдЯ рдСрдл рд╕ोрд╢рд▓ рд╕рд░्рд╡िрд╕, рд░ांрдЪी

рдк्рд░рдмंрдзрди рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рд╕ंрд╕्рдеाрди, рд░ांрдЪी

➤рдмिреЬрд▓ा рдк्рд░ाрдж्рдпौрдЧिрдХी рд╕ंрд╕्рдеाрди, рд░ांрдЪी 

рднाрд░рддीрдп рдк्рд░рдмंрдзрди рд╕ंрд╕्рдеाрди (IIM) рд░ाँрдЪी рд╢ाрдЦा, рд░ांрдЪी 

рдЭाрд░рдЦंрдб рдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдХेंрдж्рд░ рдФрд░ рдк्рд░рдпोрдЧрд╢ाрд▓ाрдПं 

рднाрд░рддीрдп рд▓ाрдЦ рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рд╕ंрд╕्рдеाрди, рд░ाँрдЪी  (рд╕्рдеाрдкрдиा :1925 рдИрд╕्рд╡ी)

рдХेंрдж्рд░ीрдп рдИंрдзрди рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рд╕ंрд╕्рдеाрди, рдЬрд▓рдЧोрдб़ा (рд╕्рдеाрдкрдиा : 1947 рдИрд╕्рд╡ी)

рдХेंрдж्рд░ीрдп рдЦрдирди рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рд╕ंрд╕्рдеाрди, рдзрдирдмाрдж (рд╕्рдеाрдкрдиा: 1948 рдИрд╕्рд╡ी)

рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдзाрддु рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдк्рд░рдпोрдЧрд╢ाрд▓ा, рдЬрдорд╢ेрджрдкुрд░।

рдХेंрдж्рд░ीрдп рдордиोрдЪिрдХिрдд्рд╕ा рд╕ंрд╕्рдеाрди, рд░ांрдЪी

рдХेंрдж्рд░ीрдп рддрд╕рд░ рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдПрд╡ं рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рд╕ंрд╕्рдеाрди, рд░ांрдЪी।

рдХुрд╖्рда рд░ोрдЧ рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдХेंрдж्рд░, рд░ांрдЪी। 

рд░िрд╕рд░्рдЪ рдПंрдб рдбेрд╡рд▓рдкрдоेंрдЯ рд╕ेंрдЯрд░ рдлॉрд░ рдЖрдпрд░рди рдПंрдб рд╕्рдЯीрд▓, рд░ांрдЪी 

рдЬрдирдЬाрддीрдп рд╢ोрдз рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рд╕ंрд╕्рдеाрди, рд░ांрдЪी (рд╕्рдеाрдкрдиा: 1953 рдИрд╕्рд╡ी) 

➤рдоृрджा рд╢ोрдз рдПрд╡ं рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рд╕ंрд╕्рдеाрди, рд╣рдЬाрд░ीрдмाрдЧ। 

рдЪाрд╡рд▓ рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдХेंрдж्рд░, рд╣рдЬाрд░ीрдмाрдЧ।  

рдкрд╢ु рдЪिрдХिрдд्рд╕ा рдорд╣ाрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп 

рд░ांрдЪी рднेрдЯрдирд░ी рдорд╣ाрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп ,рд░ांрдЪी (рд╕्рдеाрдкрдиा: 1964 рдИрд╕्рд╡ी) 

рд░ांрдЪी рдХॉрд▓ेрдЬ рдСрдл рднेрдЯрдирд░ी рдПрдг्рдб рдПрдиीрдорд▓ рд╣рд╕рдмैंрдб्рд░ी  рд░ाँрдЪी। 

рдЭाрд░рдЦंрдб рдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рдкुрд╕्рддрдХाрд▓рдп 

рдк्рд░рдоंрдбрд▓ीрдп рдкुрд╕्рддрдХाрд▓рдп, рд╣рдЬाрд░ीрдмाрдЧ (рд╕्рдеाрдкрдиा: 1922 рдИрд╕्рд╡ी)  

рд░ाрдЬ्рдп рдкुрд╕्рддрдХाрд▓рдп, рджुрдордХा (рд╕्рдеाрдкрдиा: 1952 рдИрд╕्рд╡ी) 

рд░ाрдЬ्рдп рдкुрд╕्рддрдХाрд▓рдп рд░ांрдЪी рд╕्рдеाрдкрдиा (рд╕्рдеाрдкрдиा:   1953  рдИрд╕्рд╡ी) 

рд░ाрдЬ्рдп рдкुрд╕्рддрдХाрд▓рдп рдзрдирдмाрдж рд╕्рдеाрдкрдиा (рд╕्рдеाрдкрдиा:  1956  рдИрд╕्рд╡ी)

рд░ाрдЬ्рдп рдкुрд╕्рддрдХाрд▓рдп рдЪाрдИрдмाрд╕ा, (рд╕्рдеाрдкрдиा:  1957 рдИрд╕्рд╡ी) 

рд░ाрдЬ्рдп рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ाрд▓рдп, рд░ांрдЪी рд╕्рдеाрдкрдиा (рд╕्рдеाрдкрдиा: 1972 рдИрд╕्рд╡ी) 

рдЕрди्рдп рд╕ंрд╕्рдеाрди:-

рдХॉрд▓ेрдЬ рдСреЮ рдлॉрд░ेрд╕्рдЯ्рд░ी,рд░ाँрдЪी। 

➤рдПрд╕.рдкी.рдЬी.рдмрд▓ाрдЗрдгрдб рд╕्рдХूрд▓ рд░ाँрдЪी।
 
рдЧुрд░ुрдХुрд▓ рдорд╣ाрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп ,рдмैрдзрдиाрде рдзाрдо /рджेрд╡рдШрд░ 


Share:

Thursday, January 21, 2021

Prachin kal me Jharkhand (рдк्рд░ाрдЪीрди рдХाрд▓ рдоें рдЭाрд░рдЦंрдб)

Prachin Kal Me Jharkhand


рдк्рд░ाрдЪीрди рдХाрд▓ рдХो рдЪाрд░ рднाрдЧों рдоें рдмांрдЯा рдЧрдпा рд╣ै 


1) рдоौрд░्рдп рдХाрд▓

➤рдордЧрдз рд╕े рджрдХ्рд╖िрдг рднाрд░рдд рдХी рдУрд░ рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ा рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдоाрд░्рдЧ рдЭाрд░рдЦंрдб рд╕े рд╣ोрдХрд░ рдЬाрддा рдеा

 рдЕрдд: рдоौрд░्рдпрдХाрд▓ीрди рдЭाрд░рдЦंрдб рдХा рдЕрдкрдиा рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ, рдЖрд░्рдеिрдХ рддрдеा рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдорд╣рдд्рд╡ рдеा

рдХौрдЯिрд▓्рдп рдХा рдЕрд░्рдерд╢ाрд╕्рдд्рд░ 

рдХौрдЯिрд▓्рдп рдХे рдЕрд░्рдерд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдоें рдЗрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХो рдХुрдХुрдЯ/рдХुрдХुрдЯрджेрд╢ рдиाрдо рд╕े рдЗंрдЧिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै

рдХौрдЯिрд▓्рдп рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдХुрдХुрдЯрджेрд╢ рдоें рдЧрдгрддंрдд्рд░ाрдд्рдордХ рд╢ाрд╕рди рдк्рд░рдгाрд▓ी рд╕्рдеाрдкिрдд рдеी 

рдХौрдЯिрд▓्рдп рдХे рдЕрд░्рдерд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЪंрдж्рд░рдЧुрдк्рдд рдоौрд░्рдп рдиे рдЖрдЯрд╡िрдХ  рдиाрдордХ рдПрдХ рдкрджाрдзिрдХाрд░ी рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рдХी рдеी 

рдЬिрд╕рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдЬрдирдЬाрддिрдпों рдХा рдиिрдпंрдд्рд░рдг, рдордЧрдз рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рд╣ेрддु рдЗрдирдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рддрдеा рд╢рдд्рд░ुрдУ  рд╕े рдЗрдирдХे рдЧрдардмंрдзрди рдХो рд░ोрдХрдиा рдеा

рдЗंрдж्рд░рдиाрд╡рдХ рдирджिрдпों рдХी рдЪрд░्рдЪा рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХौрдЯिрд▓्рдп рдиे рд▓िрдЦा рд╣ै рдХि рдЗंрдж्рд░рдиाрд╡рдХ рдХी рдирджिрдпों рд╕े рд╣ीрд░े рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпे рдЬाрддे рдеे। 

➤рдЗрди्рдж्рд░рдирд╡ाрдХ рд╕ंрднрд╡рдд: рдИрдм рдФрд░ рд╢ंрдЦ рдирджिрдпों рдХा рдЗрд▓ाрдХा рдеा 

рдЕрд╢ोрдХ

рдЕрд╢ोрдХ рдХे 13рд╡ें рд╢िрд▓ाрд▓ेрдЦ рдоें рд╕рдоीрдкрд╡рд░्рддी рд░ाрдЬ्рдпों рдХी рд╕ूрдЪी рдоिрд▓рддी рд╣ै, рдЬिрд╕рдоें рд╕े рдПрдХ рдЖрдЯрд╡िрдХ/рдЖрдЯрд╡/рдЖрдЯрд╡ी  рдк्рд░рджेрд╢ (рдмुंрджेрд▓рдЦंрдб рд╕े рдЙрдб़ीрд╕ा рдХे рд╕рдоुрдж्рд░ рддрдЯ рддрдХ рд╡िрд╕्рддृрдд) рднी рдеा рдФрд░ рдЭाрд░рдЦंрдб рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдЗрд╕ рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рдеा

рдЕрд╢ोрдХ рдХा рдЭाрд░рдЦंрдб рдХी рдЬрдирдЬाрддिрдпों рдкрд░ рдЕрдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдеा

рдЕрд╢ोрдХ рдХे рдкृрдердХ рдХрд▓िंрдЧ рд╢िрд▓ाрд▓ेрдЦ-II рдоें рд╡рд░्рдгिрдд рд╣ै рдХि - 'рдЗрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХो рдЕрд╡िрдЬिрдд рдЬрдирдЬाрддिрдпों рдХो рдоेрд░े рдзрдо्рдо  рдХा рдЖрдЪрд░рдг рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП, рддाрдХि рд╡े рд▓ोрдХ рдкрд░рд▓ोрдХ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд╕рдХे

рдЕрд╢ोрдХ рдиे рдЭाрд░рдЦंрдб рдоें рдмौрдж्рдз рдзрд░्рдо рдХे рдк्рд░рдЪाрд░ рд╣ेрддु рд░рдХ्рд╖िрдд рдиाрдордХ рдЕрдзिрдХाрд░ी рдХो рднेрдЬा рдеा 

2) рдоौрд░्рдпोрдд्рддрд░ рдХाрд▓

рдоौрд░्рдпोрдд्рддрд░ рдХाрд▓ рдоें рд╡िрджेрд╢ी рдЖрдХ्рд░рдордгрдХाрд░िрдпों рдиे рднाрд░рдд рдоें рдЕрдкрдиे-рдЕрдкрдиे рд░ाрдЬ्рдп рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдП 

рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рднाрд░рдд рдХा рд╡िрджेрд╢ों рд╕े рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рд╕ंрдмंрдз рднी рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ुрдЖ рдЬिрд╕рдХे рдк्рд░рднाрд╡ рдЭाрд░рдЦंрдб рдоें рднी рджिрдЦाрдИ рджेрддे рд╣ैं  

рд╕िंрд╣рднूрдо 

➤рд╕िंрд╣рднूрдо рд╕े рд░ोрдорди рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд╕िрдХ्рдХे рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдП рд╣ैं ,рдЬिрд╕рд╕े рдЭाрд░рдЦंрдб рдХे рд╡ैрджेрд╢िрдХ рд╕ंрдмंрдзों рдХी рдкुрд╖्рдЯि рд╣ोрддी рд╣ै  

рдЪाрдИрдмाрд╕ा

рдЪाрдИрдмाрд╕ा рд╕े рдЗंрдбो-рд╕ीрдеिрдпрди рд╕िрдХ्рдХे рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдП рд╣ैं   

рд░ांрдЪी рд╕े рдХुрд╖ाрдгрдХाрд▓ीрди рд╕िрдХ्рдХे рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдП рд╣ैं рдЬिрд╕рд╕े рдпрд╣ рдЬ्рдЮाрдд рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рдпрд╣ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХрдиिрд╖्рда рдХे рдк्рд░рднाрд╡ рдоें рдеा 

3) рдЧुрдк्рдд рдХाрд▓

рдЧुрдк्рдд рдХाрд▓ рдоें рдЕрднूрддрдкूрд░्рд╡ рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рд╡िрдХाрд╕ рд╣ुрдЖ рдЕрддः рдЗрд╕ рдХाрд▓ рдХो рднाрд░рддीрдп рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдХा рд╕्рд╡рд░्рдг рдпुрдЧ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै 

рд╣рдЬाрд░ीрдмाрдЧ рдХे рдорджुрд╣ी рдкрд╣ाрдб़ рд╕े рдЧुрдк्рддрдХाрд▓ीрди рдкрдд्рдерд░ों рдХो рдХाрдЯрдХрд░ рдиिрд░्рдоिрдд рдоंрджिрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдП рд╣ैं

рдЭाрд░рдЦंрдб рдоें рдоुंрдбा, рдкाрд╣рди, рдорд╣рддो рддрдеा рднंрдбाрд░ी рдк्рд░рдеा рдЧुрдк्рддрдХाрд▓ рдХी рджेрди рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै 

рд╕рдоुрдж्рд░рдЧुрдк्рдд

рдЧुрдк्рдд рд╡ंрд╢ рдХा рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╢ाрд╕рдХ рд╕рдоुрдж्рд░рдЧुрдк्рдд рдеा। рдЗрд╕े рднाрд░рдд рдХा рдиेрдкोрд▓िрдпрди рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै

рдЗрд╕рдХे рд╡िрдЬрдпों рдХा рд╡рд░्рдгрди рдк्рд░рдпाрдЧ рдк्рд░рд╢рд╕्рддि (рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж рдк्рд░рд╢рд╕्рддि) рдоें рдоिрд▓рддा рд╣ै। рдк्рд░рдпाрдЧ рдк्рд░рд╢рд╕्рддि рдХे рд▓ेрдЦрдХ рд╣рд░ीрд╕ेंрдг рд╣ै। рдЗрди рд╡िрдЬрдпों рдоें рд╕े рдПрдХ рдЖрдЯрд╡िрдХ рд╡िрдЬрдп рднी рдеा 

рдЭाрд░рдЦंрдб рдк्рд░рджेрд╢ рдЗрд╕ी рдЖрдЯрд╡िрдХ рдк्рд░рджेрд╢ рдХा рд╣िрд╕्рд╕ा рдеा рдЗрд╕рд╕े рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдкрддा рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рд╕рдоुрдж्рд░рдЧुрдк्рдд рдХे рд╢ाрд╕рдирдХाрд▓ рдоें рдЭाрд░рдЦंрдб рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдЙрд╕рдХे рдЕрдзीрди рдеा

рд╕рдоुрдж्рд░рдЧुрдк्рдд рдиे  рдкुрди्рдбрд╡рд░्рдзрди рдХो рдЕрдкрдиे рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдоिрд▓ा рд▓िрдпा, рдЬिрд╕рдоें рдЭाрд░рдЦंрдб рдХा рд╡िрд╕्рддृрдд рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╢ाрдоिрд▓ рдеा 

рд╕рдоुрдж्рд░рдЧुрдк्рдд рдХे  рд╢ाрд╕рдирдХाрд▓ рдоें рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ рдХो рдоुрд░ुрдг्рдб рджेрд╢ рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै

рд╕рдоुрдж्рд░рдЧुрдк्рдд рдХे рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рдЭाрд░рдЦंрдб рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдмौрдж्рдз рдзрд░्рдо рдХा рдкрддрди рдк्рд░ाрд░ंрдн рд╣ो рдЧрдпा

рдЪंрдж्рд░рдЧुрдк्рдд рдж्рд╡िрддीрдп 'рд╡िрдХ्рд░рдоाрджिрдд्рдп'

рдЪंрдж्рд░рдЧुрдк्рдд рдж्рд╡िрддीрдп рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рдЭाрд░рдЦंрдб рдоें рднी рдеा 

рдЗрд╕рдХे рдХाрд▓ рдоें рдЪीрдиी рдпाрдд्рд░ी рдлाрд╣्рдпाрди 405 рдИрд╕्рд╡ी рдоें рднाрд░рдд рдЖрдпा рдеा। рдЬिрд╕рдиे рдЭाрд░рдЦंрдб рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХो рдХुрдХ्рдХुрдЯрд▓ाрдб  рдХрд╣ा рд╣ै 

➤рдоुрджрд╣ी рдкрд╣ाрдб़ рд╣рдЬाрд░ीрдмाрдЧ рдЬिрд▓े рдоें рд╣ै рдЬो рдкрдд्рдерд░ों рдХो рдХाрдЯрдХрд░ рдмрдиाрдП рдЧрдП рдЪाрд░ рдоंрджिрд░ рд╕рддрдЧांрд╡ा  рдХोрдбрд░рдоा рдоंрджिрд░ों рдХे рдЕрд╡рд╢ेрд╖ (рдЙрдд्рддрд░ рдЧुрдк्рдд рдХाрд▓ рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд) рд╣ैं рдкिрдаोрд░िрдпा  рд░ांрдЪी рдкрд╣ाрдб़ी рдкрд░ рд╕्рдеिрдд рдХुрдЖं рддीрдиों рдЧुрдк्рддрдХाрд▓ीрди рдкुрд░ाрддाрдд्рд╡िрдХ рдЕрд╡рд╢ेрд╖ рд╣ैं 

4) рдЧुрдк्рддोрдд्рддрд░ рдХाрд▓

рд╢рд╢ांрдХ

➤рдЧौреЬ (рдкрд╢्рдЪिрдо рдмंрдЧाрд▓) рдХा рд╢ाрд╕рдХ рд╢рд╢ांрдХ рдЗрд╕ рдХाрд▓ рдоें рдПрдХ рдк्рд░рддाрдкी рд╢ाрд╕рдХ рдеा

рд╢рд╢ांрдХ  рдХे рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕ंрдкूрд░्рдг рдЭाрд░рдЦंрдб, рдЙрдб़ीрд╕ा рддрдеा рдмंрдЧाрд▓ рддрдХ рдеा

рд╢рд╢ांрдХ  рдЕрдкрдиे рд╡िрд╕्рддृрдд рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХो рд╕ुрдЪाрд░ू рд░ूрдк рд╕े рдЪрд▓ाрдиे рдХे рд▓िрдП рджो рд░ाрдЬрдзाрдиी рд╕्рдеाрдкिрдд рдХी:- 

1) рд╕ंрдеाрд▓ рдкрд░рдЧрдиा рдХा рдмрдб़ा рдмाрдЬाрд░ 

2) рджुрд▓рдоी 

рдк्рд░ाрдЪीрди рдХाрд▓ рдоें рд╢ाрд╕рдХों рдоें рдпрд╣ рдк्рд░рдердо рд╢ाрд╕рдХ рдеा рдЬिрд╕рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рдЭाрд░рдЦंрдб рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдеी 

рд╢рд╢ांрдХ рд╢ैрд╡ рдзрд░्рдо рдХा рдЕрдиुрдпाрдИ рдеा рддрдеा рдЗрд╕рдиे рдЭाрд░рдЦंрдб рдоें рдЕрдиेрдХ рд╢िрд╡ рдоंрджिрд░ों рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░ाрдпा

рд╢рд╢ांрдХ рдХे рдХाрд▓ рдХा рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдоंрджिрд░ рд╡ेрдгुрд╕ाрдЧрд░ рд╣ै рдЬो рдХि рдПрдХ рд╢िрд╡ рдоंрджिрд░ рд╣ै рдпрд╣ рдоंрджिрд░ рд╕िंрд╣рднूрдо рдФрд░ рдордпूрд░рднंрдЬ рдХी рд╕ीрдоा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдкрд░ рдЕрд╡рд╕्рдеिрдд рдХोрдЪिंрдЧ рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै

рд╢рд╢ांрдХ рдиे рдмौрдж्рдз рдзрд░्рдо рдХे рдк्рд░рддि рдЕрд╕рд╣िрд╖ुрдгрддा рдХी рдиीрддि рдЕрдкрдиाрдИ,рдЬिрд╕рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рд╣ेрди्рд╕ांрдЧ рдиे рдХिрдпा рд╣ै

рд╢рд╢ांрдХ рдиे рдЭाрд░рдЦंрдб рдХे рд╕рднी рдмौрдж्рдз рдХेंрдж्рд░ों рдХो рдирд╖्рдЯ рдХрд░ рджिрдпा। рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдЭाрд░рдЦंрдб рдоें рдмौрдж्рдз- рдЬैрди рдзрд░्рдо рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд╣िंрджू рдзрд░्рдо рдХी рдорд╣рдд्рддा рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ो рдЧрдИ 

рд╣рд░्рд╖ рд╡рд░्рдзрди

рд╡рд░्рдзрди рд╡ंрд╢ рдХा рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рд╢рдХ्рддिрд╢ाрд▓ी рд╢ाрд╕рдХ рд╣рд░्рд╖рд╡рд░्рдзрди рдеा 

рдЗрд╕рдХे рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдХाрдЬांрдЧрд▓ (рд░ाрдЬрдорд╣рд▓) рдХा рдХुрдЫ рднाрдЧ рд╢ाрдоिрд▓ рдеा

рдХाрдЬांрдЧрд▓ (рд░ाрдЬрдорд╣рд▓) рдоें рд╣ी рд╣рд░्рд╖рд╡рд░्рдзрди рд╣ेрдирд╕ांрдЧ рд╕े рдоिрд▓ा। рд╣ेрдирд╕ांрдЧ рдиे рдЕрдкрдиे рдпाрдд्рд░ा рд╡ृрддांрдд рдоें рд░ाрдЬрдорд╣рд▓ рдХी рдЪрд░्рдЪा рдХी рд╣ै

рдЕрди्рдп рддрде्рдп 

рд╣рд░्рдпрдХ рд╡ंрд╢ рдХा рд╢ाрд╕рдХ рдмिंрдмिрд╕ाрд░ рдЭाрд░рдЦंрдб рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдмौрдж्рдз рдзрд░्рдо рдХा рдк्рд░рдЪाрд░ рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддा рдеा

рдиंрдж рд╡ंрд╢ рдХे рд╕рдордп рдЭाрд░рдЦंрдб рдордЧрдз рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХा рд╣िрд╕्рд╕ा рдеा

рдиंрдж рд╡ंрд╢ рдХी рд╕ेрдиा рдоें рдЭाрд░рдЦंрдб рд╕े рд╣ाрдеी рдХी рдЖрдкूрд░्рддि рдХी рдЬाрддी рдеी рдЗрд╕ рд╕ेрдиा рдоें рдЬрдирдЬाрддीрдп рд▓ोрдЧ рднी рд╢ाрдоिрд▓ рдеे 

рдЭाрд░рдЦंрдб рдоें рджाрдоोрджрд░ рдирджी рдХे рдЙрдж्рдЧрдо рд╕्рдерд▓ рддрдХ рдордЧрдз рдХी рд╕ीрдоा рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░ рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै 

рдЭाрд░рдЦंрдб рдоें 'рдкрд▓ाрдоू' рдоें рдЪंрдж्рд░рдЧुрдк्рдд рдк्рд░рдердо рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рдоिрдд рдоंрджिрд░ рдХे рдЕрд╡рд╢ेрд╖ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдП рд╣ैं

рдХрди्рдиौрдЬ рдХे рд░ाрдЬा рдпрд╢ोрд╡рд░्рдорди рдХे рд╡िрдЬрдп рдЕрднिрдпाрди рдХे рджौрд░ाрди рдордЧрдз рдХे рд░ाрдЬा рдЬीрд╡рдЧुрдк्рдд рдж्рд╡िрддीрдп рдиे рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рдоें рд╢рд░рдг рд▓ी рдеी 

13рд╡ीं рд╕рджी рдоें рдЙрдб़ीрд╕ा рдХे рд░ाрдЬा рдЬрдпрд╕िंрд╣ рдиे рд╕्рд╡рдпं рдХो рдЭाрд░рдЦंрдб рдХा рд╢ाрд╕рдХ рдШोрд╖िрдд рдХрд░ рджिрдпा рдеा

 

Share:

Wednesday, January 20, 2021

Jharkhand Karmchari Chayan Aayog (рдЭाрд░рдЦंрдб рдХрд░्рдордЪाрд░ी рдЪрдпрди рдЖрдпोрдЧ)

рдЭाрд░рдЦंрдб рдХрд░्рдордЪाрд░ी рдЪрдпрди рдЖрдпोрдЧ

(Jharkhand Karmchari Chayan Aayog)



рдЭाрд░рдЦंрдб рд╕рд░рдХाрд░ рди рдЕрд░ाрдЬрдкрдд्рд░िрдд рдкрджों рдкрд░ рдиिрдпुрдХ्рддि рд╣ेрддु рд╡рд░्рд╖ 2011 рдоें рдЭाрд░рдЦंрдб рдХрд░्рдордЪाрд░ी рдЪрдпрди рдЖрдпोрдЧ рдХा рдЧрдарди рдХिрдпा рд╣ै 

рдЬिрд╕рдХे рдк्рд░рдердо рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рднाрд░рддीрдп рд╡рди рд╕ेрд╡ा рдХे рд╕ेрд╡ाрдиिрд╡ृрдд्рддि рдЕрдзिрдХाрд░ी рд╕ी.рдЖрд░. рд╕рд╣ाрдп рдеे। рдЗрд╕рдХा рдоुрдЦ्рдпाрд▓рдп рд░ांрдЪी рдоें рд╣ै

рдЗрд╕ рдЖрдпोрдЧ рдХा рдЧрдарди рдЭाрд░рдЦंрдб рдХрд░्рдордЪाрд░ी рдЪрдпрди рдЖрдпोрдЧ рдЕрдзिрдиिрдпрдо 2008 рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै 

рдЖрдпोрдЧ

рдЖрдпोрдЧ рд░ाрдЬ्рдп рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдЕрдзीрди рд╡рд░्рдЧ 'рдЧ' рдХे рд╕рднी рдкрджों рдПрд╡ं рд╡рд░्рдЧ 'рдЦ' рдХे рдЕрд░ाрдЬрдкрдд्рд░िрдд рд╕рднी рд╕ाрдоाрди्рдп/рдк्рд░ाрд╡ैрдзिрдХ/рдЕрдк्рд░рд╡ैрдзिрдХ рд╕ेрд╡ाрдУ/рд╕ंрд╡рд░्рдЧों рдХे  рдкрджों  рдкрд░ рдЬिрди рдкрд░ рдЖंрд╢िрдХ рдпा рдкूрд░्рдг рд░ूрдк рд╕े рд╕ीрдзी  рдиिрдпुрдХ्рддि рдХा рдк्рд░ाрд╡рдзाрди рд╣ो рдЕрдерд╡ा рд░ाрдЬ्рдп рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдкрджों рдкрд░ рдиिрдпुрдХ्рддि рд╣ेрддु рдЕрдиुрд╢ंрд╕ा рдХрд░рддी рд╣ै 

рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖

рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ :- рд░ाрдЬ्рдп рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрдпुрдХ्рдд рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рд╕ेрд╡ा/рдЕрди्рдпूрди рдкंрдХ्рддि рдХे рдХाрд░्рдпрд░рдд рдпा рд╕ेрд╡ाрдиिрд╡ृрдд्рдд рдПрдХ рдкрджाрдзिрдХाрд░ी

рд╕рджрд╕्рдп

рд╕рджрд╕्рдп :- рд░ाрдЬ्рдп рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрдпुрдХ्рдд 37400-67000/- рдЧ्рд░ेрдб рдкे-8700 (рдЕрдерд╡ा рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рдпрдеा рдкुрдирд░ीрдХ्рд╖िрдд рд╕рдорд░ूрдк рд╡ेрддрдирдоाрди рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╕рджрд╕्рдп рдХो рджेрдп) рд╕े рдЕрди्рдпूрди рд╡ेрддрдирдоाрди рдХे рдХाрд░्рдпрд░рдд рдЕрдерд╡ा рд╕ेрд╡ाрдиिрд╡ृрдд्рдд рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рд╕ेрд╡ा/рд╕ेрдиा рдХे рджो рдкрджाрдзिрдХाрд░ी рд╣ोрддे рд╣ैं

рдХाрд░्рдпрдХाрд▓

рдХाрд░्рдпрдХाрд▓:- рдЖрдпोрдЧ рдХे рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдПрд╡ं рд╕рджрд╕्рдп рдЕрдкрдиे рдкрджрдЧ्рд░рд╣рдг рдХी рддाрд░ीрдЦ рд╕े рд╕ाрдоाрди्рдпрдд: 5 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЕрд╡рдзि рддрдХ рд╣ोрддा рд╣ै

рдоुрдЦ्рдпाрд▓рдп

рдоुрдЦ्рдпाрд▓рдп :- рдЖрдпोрдЧ рдХा рдоुрдЦ्рдпाрд▓рдп рд░ांрдЪी рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै। рдпрд╣ рдХाрд░्рдоिрдХ, рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ рд╕ुрдзाрд░ рддрдеा рд░ाрдЬрднाрд╖ा рд╡िрднाрдЧ рдЖрдпोрдЧ рдХा рдк्рд░рд╢ाрд╕ी  рд╡िрднाрдЧ рд╣ै рдЗрд╕рдХा рд╕ंрдЪाрд▓рди рдиाрдордХुрдо рд╕्рдеिрдд рдХाрд░्рдпाрд▓рдп рднрд╡рди рд╕े рд╣ोрддा рд╣ै

рдЪрдпрди

рдЪрдпрди :- рд░ाрдЬ्рдп рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдкूрд░्рдгрдиुрдоोрджрди рд╕े рдЖрдпोрдЧ, рд╡िрднिрди्рди рд╕ेрд╡ाрдУं/ рдкрджों рдХे рд▓िрдП рдЪрдпрди рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХा рд╕ंрдЪाрд▓рди рдХрд░рддा рд╣ै

рдЖрдпोрдЧ рдХे рдХाрд░्рдпрдХाрд▓ рдФрд░ рдЖрдпोрдЧ рдХे рдХाрд░्рдп рд╕ंрдкाрджрди рдоें рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рд╕ंрдкूрд░्рдг рд╡्рдпрдп рд░ाрдЬ्рдп рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рд╡рд╣рди рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै

рдЖрдпोрдЧ, рд╡िрднिрди्рди рдкрд░ीрдХ्рд╖ाрдУं/ рдЪрдпрди рдХे рдЖрдпोрдЬрдиों   рдХे рд▓िрдП рдЕрдн्рдпрд░्рдеिрдпों рд╕े рд╢ुрд▓्рдХ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд╕рдХेрдЧा рдЬो рдЖрдпोрдЧ рдж्рд╡ाрд░ा рд░ाрдЬ्рдп рдХोрд╖ाрдЧाрд░ рдоें рдЬрдоा рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै

рдЖрдпोрдЧ рд╕्рдиाрддрдХ рд╕्рддрд░ीрдп рдкрд░ीрдХ्рд╖ाрдУं рдХे рдЬрд░िрдП 

1) рдк्рд░рдЦंрдб рдЖрдкूрд░्рддि рдкрджाрдзिрдХाрд░ी 

2) рдк्рд░рдЦंрдб рдХрд▓्рдпाрдг рдкрджाрдзिрдХाрд░ी 

3) рд╕рд╣рдХाрд░िрддा рдк्рд░рд╕ाрд░ рдкрджाрдзिрдХाрд░ी

4) рд╕рдЪिрд╡ाрд▓рдп рд╕рд╣ाрдпрдХ

5) рдЕंрдЪрд▓ рдиिрд░ीрдХ्рд╖рдХ

6) рд╢्рд░рдо рдк्рд░рд╡рд░्рддрди рдкрджाрдзिрдХाрд░ी 

7) рдк्рд░рдЦंрдб рдХृрд╖ि рдкрджाрдзिрдХाрд░ी

8) рд╕рд╣ाрдпрдХ рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдкрджाрдзिрдХाрд░ी

9) рдкौрдзा рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг рдиिрд░ीрдХ्рд╖рдХ

10) рд╕ंрдЦ्рдпांрдХी рд╕рд╣ाрдпрдХ 

11) рдорддрд╕्рдп рдк्рд░рд╕ाрд░ рдкрд░्рдпेрд╡ेрдХ्рд╖рдХ 

12) рд╡рд░ीрдп рдЕंрдХेрдХ्рд╖рдХ

13) рдЙрдж्рдпोрдЧ рд╡िрд╕्рддाрд░ рдкрджाрдзिрдХाрд░ी

14) рднूрддाрдд्рд╡िрдХ рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдХ, рдкрджों рдкрд░ рдиिрдпुрдХ्рддि рдХी рдЕрдиुрд╢ंрд╕ा  рдХрд░рддी рд╣ै

рдЗрд╕рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдЗंрдЯрд░рдоीрдбिрдПрдЯ рд╕्рддрд░ рдХी рдк्рд░рддिрдпोрдЧिрддा рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рд╕े рд▓ेрдХрд░

1) рд░ाрдЬрд╕्рд╡ рдХрд░्рдордЪाрд░ी, 

2) рдЕрдоीрди 

3) рдкंрдЪाрдпрдд рд╕рдЪिрд╡

4) рдиिрдо्рдирд╡рд░्рдЧीрдп рд▓िрдкिрдХ рдЖрджि рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рдХी рдЕрдиुрд╢ंрд╕ा рдХी рдЬाрддी рд╣ै

рдЖрд╢ुрд▓िрдкिрдХीрдп рд╕ेрд╡ा рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд 

1) рдЖрд╢ुрд▓िрдкिрдХ  

2) рд╕рд╣ाрдпрдХ рдЬेрд▓рд░

3) рдХрдиीрдп рдЕрднिрдпंрддा,

4) рд╕िрдкाрд╣ी

5) рдлाрдпрд░ рд╕्рдЯेрд╢рди рдкрджाрдзिрдХाрд░ी

6) рдЙрдд्рдкाрдж рдЕрд╡рд░ рдиिрд░ीрдХ्рд╖рдХ,

7) рдЙрдд्рдкाрдж рд╕рд╣ाрдпрдХ рдЕрд╡рд░ рдиिрд░ीрдХ्рд╖рдХ рдЖрджि рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рднी рдЖрдпोрдЧ рдХी рдЕрдиुрд╢ंрд╕ा рдкрд░ рдХी рдЬाрддी рд╣ै

Share:

Tuesday, January 19, 2021

Jharkhand Ki Vit Vyavastha(рдЭाрд░рдЦंрдб рдХी рд╡िрдд्рдд рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा)


рдЭाрд░рдЦंрдб рдХी рд╡िрдд्рдд рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा

(Jharkhand Ki Vit Vyavastha)



рднाрд░рдд рдЬैрд╕े рд╡िрдХाрд╕рд╢ीрд▓ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХी рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдоें 

рд╡िрдХाрд╕ рдХे рджो рдЪрд░рдг рд╣ोрддे рд╣ैं:-

1) рд╕рд░्рд╡рдЬрдиिрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдПрд╡ं 

2) рдиिрдЬी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ 

➤рдпे рджोрдиों рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоिрд▓ाрдХрд░ рд╣ी рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХो рдк्рд░рдЧрддि рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддे рд╣ैं

рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдк्рд░ाрдк्рддि рдХे рдмाрдж рднाрд░рдд  рдиे рдЖрд░्рдеिрдХ рдиिрдпोрдЬрди рдХो рдЕрдкрдиाрдпा 

рдЗрд╕рдХा рдЕрд░्рде рдпрд╣ рдеा рдХि рд░ाрдЬ्рдп рдЙрдд्рдкाрджрди рд╡िрддрд░рдг рддрдеा рдЙрдкрднोрдХ्рддा рдХे рд╕्рддрд░ рддрдеा рддрд░ीрдХों рдХो рдиिрд░्рдзाрд░рдг рдХрд░рдиे рдоें рд╕рдХ्рд░िрдп рднूрдоिрдХा рдиिрднाрддे рд╣ुрдП рдиिрдЬी рд╕ंрдкрдд्рддि рддрдеा рдмाрдЬाрд░ рдХी рд╕ंрд╕्рдеाрдУं рдХी рдХрдж्рд░ рднी рдХрд░ेрдЧा

рд╣рдоाрд░े рд╕ंрд╡िрдзाрди рдиे рдмाрдЬाрд░ рдХो рдЕрдкрдиा рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиे рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рджी рд╣ै рд▓ेрдХिрди рд╕ाрде рд╣ी рдЗрд╕рдиे рд░ाрдЬ्рдп рдХो  рдмाрдЬाрд░ рдХी рдХाрд░्рдпрдк्рд░рдгाрд▓ी рдоें рд╣рд╕्рддрдХ्рд╖ेрдк рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рднी рджिрдпा рд╣ै 

1991 рдоें рдирд░рд╕िрдо्рд╣ा рд░ाрд╡ рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХो рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рд╕े рдЬोрдб़рдиे рдХा рдХाрд░्рдп рдХिрдпा рдЬिрд╕рд╕े рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХी рд╕्рдеिрддिрдпां рднाрд░рдд рдХे рд▓िрдП рдЕрдиुрдХूрд▓ рд╣ोрддी рдЧрдИ  

рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рддрдеा рд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рдк्рд░ाрд╡рдзाрдиों рдХे рддрд╣рдд рд╣ी рдЭाрд░рдЦंрдб рдХी рд╡िрдд्рдд рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рднी рд╕ंрдЪाрд▓िрдд рд╣ोрддी рд╣ै

рдмрдЬрдЯ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा 

рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХी рдзाрд░ा 202 рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд░ाрдЬ्рдп рд╕рд░рдХाрд░ों  рдж्рд╡ाрд░ा рд╡िрдд्рддीрдп рдм्рдпौрд░ा рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рдиा рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд╣ोрддा рд╣ै, рдЬिрд╕े рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рд╡िрдд्рддीрдп рд╡िрддрд░рдг рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдЗрд╕े рд╕ाрдоाрди्рдпрддः рдмрдЬрдЯ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै

рдмрдЬрдЯ рдкेрд╢ рдХिрдпा рдЬाрдиा 

рдЖрдЧाрдоी рд╡िрдд्рддीрдп рд╡рд░्рд╖ рдХे рд▓िрдП рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд╕рднी рдк्рд░ाрдк्рддिрдпों  рдФрд░ рд╡िрд╡рд░рдгों рдХो рд╕ाрдоाрди्рдп рдЪрд░्рдЪा рдХे рд▓िрдП рд╡िрдзाрди рд╕рднा рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдХे рдиिрд░्рджेрд╢ рдкрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд╡िрдд्рддрдоंрдд्рд░ी рд╡िрдзाрди рд╕рднा рдоें рдмрдЬрдЯ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рддे рд╣ैंрдЗрд╕рд╕े рдмрдЬрдЯ 'рдк्рд░рд╕्рддुрддीрдХрд░рдг' рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै


рдмрдЬрдЯ рднाрд╖рдг рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ोрдиे рдХे рдмाрдж рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдХी рдмैрдардХ рдЕрдЧрд▓े рджिрди рдХे рд▓िрдП рд╕्рдердЧिрдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। рдк्рд░ाрдп: рдЙрд╕ рджिрди рдЖрдЧे рдХोрдИ рдХाрдордХाрдЬ рдирд╣ीं рд╣ोрддा рд╣ै

рдмрдЬрдЯ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рдиे рдХे рджिрди рдмрдЬрдЯ рдкрд░ рдХोрдИ рдЪрд░्рдЪा рдирд╣ीं рд╣ोрддी рд╣ै 

рдмрдЬрдЯ рдХा рд╡िрддрд░рдг 

рд╡िрдд्рддрдоंрдд्рд░ी рдХे рднाрд╖рдг рдХे рдмाрдж рдмрдЬрдЯ рд╡िрдзाрдирд╕рднा рд╕рдЪिрд╡ाрд▓рдп рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рджрд╕्рдпों рдХो рддрдеा рдкрдд्рд░рдХाрд░ рджीрд░्рдШा рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдкाрдиे рд╡ाрд▓े рдкрдд्рд░рдХाрд░ों рдоें рд╡िрддрд░िрдд рдХрд░ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै 

рдмрдЬрдЯ рдкрд░ рдЪрд░्рдЪा 


рдЙрд╕ рджिрди рдмрдЬрдЯ рдкрд░ рдХोрдИ рдЪрд░्рдЪा рдирд╣ीं рд╣ोрддी рд╣ै, рдЬिрд╕ рджिрди рдмрдЬрдЯ рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдоें рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै

рдмрдЬрдЯ рдкрд░ рджो рдк्рд░рдХ्рд░рдоों рдоें рдЪрд░्рдЪा рдХी рдЬाрддी рд╣ै рдкрд╣рд▓े рд╕ंрдкूрд░्рдг рдмрдЬрдЯ рдкрд░ рд╕ाрдоाрди्рдп рдЪрд░्рдЪा рд╣ोрддी рд╣ैрд╕ाрдоाрди्рдпрдд: рдЪрд░्рдЪा рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рдзाрд░िрдд 3 рд╕े 4 рджिрдиों рддрдХ рдЪрд▓рддी рд╣ै

рдЗрд╕рдоें рдмрдЬрдЯ рдХी рдоुрдЦ्рдп-рдоुрдЦ्рдп рдмाрддों, рдЗрд╕рдХे рд╕िрдж्рдзांрддों рддрдеा рдиीрддिрдпों рдкрд░ рдЪрд░्рдЪा рд╣ोрддी рд╣ै

рд╕ाрдоाрди्рдп рдЪрд░्рдЪा рдХे рдмाрдж рдЕрдиुрджाрдиों  рдХी рдоांрдЧों рдкрд░ рдЪрд░्рдЪा рддрдеा рдорддрджाрди рдХा рд╕िрд▓рд╕िрд▓ा рд╢ुрд░ू рд╣ोрддा рд╣ै

рдЪрд░्рдЪा рдХे рд▓िрдП рд╕рдордп рддрдп рдХрд░рдиा 

рдмрдЬрдЯ рдкрд░ рд╕ाрдоाрди्рдп  рдЪрд░्рдЪा, рдЕрдиुрджाрди-рдоांрдЧों рдкрд░ рдорддрджाрди, рд╡िрдиिрдпोрдЧ рд╡िрдзेрдпрдХ рдПрд╡ं рд╡िрдд्рдд рд╡िрдзेрдпрдХ рдХो рдкाрд╕ рдХрд░рдиे рдХी рд╕рдорд╕्рдд рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХो рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╕рдордп рдоें рдкूрд░ा рдХिрдпा рдЬाрдиा рд╣ोрддा рд╣ै

➤рдоांрдЧों рдкрд░ рдорддрджाрди рдХे рд▓िрдП рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдкूрд░े рд╕рдордп рдХा рд╡िрднाрдЬрди рд╡िрднिрди्рди рдоांрдЧों рдХे рд▓िрдП рдЕрдерд╡ा рд╡िрднिрди्рди рдоंрдд्рд░िрдпों рдХी рдоांрдЧों рдХे рд▓िрдП рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рд╕े рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै

рдмрдЬрдЯ рдкрд░ рд╕ाрдоाрди्рдп рдЪрд░्рдЪा

рдмрдЬрдЯ рдкрд░ рд╕ाрдоाрди्рдп рдЪрд░्рдЪा рдХे рджौрд░ाрди рд╡िрдзाрдирд╕рднा рд╕ंрдкूрд░्рдг рдмрдЬрдЯ рдкрд░ рдпा рдЙрд╕рдоें рдиिрд╣िрдд рд╕िрдж्рдзांрддों рдХे рдХिрд╕ी рдк्рд░рд╢्рди рдкрд░ рдЪрд░्рдЪा рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд╣ोрддी рд╣ै, рдХिंрддु рдЗрд╕ рдоौрдХे рдкрд░ рдХोрдИ рдЕрди्рдп рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рдФрд░ рдиा рд╣ी рдмрдЬрдЯ рдорддрджाрди рдХे рд▓िрдП рд░рдЦा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै

рдЪрд░्рдЪा рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕ाрдоाрди्рдп рдпोрдЬрдиाрдУं рдФрд░ рдмрдЬрдЯ рдХे рдвांрдЪे рдХा рдкрд░ीрдХ्рд╖рдг, рдХрд░ рд▓рдЧाрдиे рдХी рдиीрддि рддрдХ рд╕ीрдоिрдд рд╣ोрдиी рдЪाрд╣िрдП 

рд╡िрдд्рдд рдоंрдд्рд░ी рдХो рдмрд╣рд╕ рдХे рдЕंрдд рдоें рдЙрдд्рддрд░ рджेрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ोрддा рд╣ै

рдЕрдиुрджाрди рдоांрдЧों рдкрд░ рдЪрд░्рдЪा рдПрд╡ं рдорддрджाрди

рдЕрдиुрджाрди рдХी рдоांрдЧों рдкрд░ рдорддрджाрди рдХे рд▓िрдП рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рд╕рдордп рдХे рджौрд░ाрди рдЪрд░्рдЪा рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░ рдЙрд╕ рд╡िрд╖рдп рддрдХ рд╕ीрдоिрдд рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП, рдЬो рдк्рд░рднाрд░ी рдоंрдд्рд░ी рдХे рдк्рд░рд╢ाрд╕рдХीрдп рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдоें рд╣ो

рдпाрд╣ рд╕рджрд╕्рдпों рдХे рдКрдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддा рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдХिрд╕ी рд╡िрд╢ेрд╖ рд╡िрднाрдЧ рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдиुрд╕рд░рдг рдХी рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ी рдиीрддि рдХा рдЕрдиुрдоोрджрди рдХрд░ें рдпा рд╡िрднाрдЧीрдп рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдоें рдоिрддрд╡्рдпрдпिрддा рдХे рдЙрдкाрдп рдмрддाрдПं рдпा рд╡िрднाрдЧ рдХा рдз्рдпाрди рд╡िрд╢ेрд╖ рд╕्рдеाрдиीрдп рд╢िрдХाрдпрддों рдХी рдУрд░ рдХेंрдж्рд░िрдд рдХрд░ें

➤рдЗрд╕ рдк्рд░рдХ्рд░рдо рдкрд░ рдХिрд╕ी рдЕрдиुрджाрди рдХी рдоांрдЧ рдХो рдХрдо рдХрд░рдиे рд╣ेрддु рдХрдЯौрддी рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рдкेрд╢ рдХिрдпे рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै, рдХिंрддु рдХिрд╕ी рдоांрдЧों рдоें рдХрдоी рдЪाрд╣рдиे рд╡ाрд▓े рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рдоें рд╕ंрд╢ोрдзрди рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдпोрдЧ्рдп рдирд╣ीं рд╣ोрддे
 

рдХрдЯौрддी рдк्рд░рд╕्рддाрд╡

рдЕрдиुрджाрди рдХी рдоांрдЧ рдХो рдХрдо рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд▓ाрдП рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рдХो рдХрдЯौрддी рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै

рдХрдЯौрддी рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ों рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдЙрд╕рдоें рдиिрд╣िрдд рд╡िрд╖рдп рдХी рдУрд░ рд╕рджрди рдХा рдз्рдпाрди рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХрд░рдиा рд╣ोрддा рд╣ै

рдХрдЯौрддी рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ों рдХी рд╕ूрдЪрдиा рдоांрдЧों рдкрд░ рдорддрджाрди рдХे рд▓िрдП рдиिрдпрдд рдк्рд░рдердо рджिрди рд╕े рд╕ाрдоाрди्рдпрдд: 4 рджिрди рдкूрд░्рд╡ рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рд╕рдордп рд╕े рдкрд╣рд▓े рд╡िрдзाрдирд╕рднा рд╕рдЪिрд╡ाрд▓рдп рдоें рджी рдЬाрдиी рдЪाрд╣िрдП

рд▓ेрдЦाрдиुрджाрди

рдмрдЬрдЯ рдХे рдкाрд░िрдд рд╣ोрдиे рддрдХ рд╕рд░рдХाрд░ी рдЦрд░्рдЪों рдХी рд╡ैрдХрд▓्рдкिрдХ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдХो рд▓ेрдЦाрдиुрджाрди рдХे рд░ूрдк рдоें рдЕрдиुрджाрдиों  рдХी рд╕्рд╡ीрдХृрддि рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ै

рд▓ेрдЦाрдиुрджाрди рдЕрдиुрджाрди рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬो рд░ाрд╢ि рд╕्рд╡ीрдХृрдд рдХрд░ाрдИ рдЬाрддी рд╣ै, рд╡рд╣ рдЙрд╕ рд╡िрдд्рддीрдп рд╡рд░्рд╖ рдХे рдПрдХ рднाрдЧ рдХे рдЦрд░्рдЪे рдХी рдкूрд░्рддि рдХे рд▓िрдП рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ोрддी рд╣ै

рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╡िрдд्рддीрдп рд╡рд░्рд╖ рдХे рдЕрдиुрдоाрдиिрдд рд╡्рдпрдп рдХे рд▓िрдП рд╕ाрдоाрди्рдпрдд: рд▓ेрдЦाрдиुрджाрди 3 рдпा 4 рдоाрд╣ рдХे рд▓िрдП рднी рдкाрд╕ рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै

рдЕрдиुрдкूрд░рдХ /рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдЕрдиुрджाрдиों  рдкрд░ рдЪрд░्рдЪा рд╡्рдпाрдк्рддि 

рд╕ंрдкूрд░्рдг рдЕрдиुрджाрди рдХो рдХрдо рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЬिрди рдорджों рд╕े рдоिрд▓рдХрд░ рдЕрдиुрджाрди рдмрдиा рд╣ो, рдЙрдирдХो рдХрдо рдХрд░рдиे рдпा рдиिрдХाрд▓ рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕ंрд╢ोрдзрди рдХे рд░ूрдк рдоें рдХрдЯौрддी рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдП рдЬा рд╕рдХрддे рд╣ैं 

рдЕрдиुрдкूрд░рдХ рдоांрдЧों рдкрд░ рдЪрд░्рдЪा рдХे рд╕рдордп рдмрд╣рд╕ рдоाрдд्рд░ рд╢ाрдоिрд▓ рдХी рдЧрдИ рдорджों рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рд╣ी рд╕ीрдоिрдд рд░рд╣рддी рд╣ै рдЗрд╕ рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░ рдоूрд▓ рдоांрдЧो рдФрд░ рдиीрддिрдЧрдд рд╡िрд╖рдпों рдкрд░ рд╕ाрдоाрди्рдп рдЪрд░्рдЪा рд╕ंрднрд╡ рдирд╣ीं рд╣ोрддी

рдоुрдЦ्рдп рдмрдЬрдЯ рдоें рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рдпोрдЬрдиाрдУं рдХे рдмाрд░े рдоें рдЕрди्рддрд░्рдиिрд╣िрдд  рд╕िрдж्рдзांрддों рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдЪрд░्рдЪा рдирд╣ीं рдЙрдаाрдИ рдЬाрддी। рдЗрд╕ рдоौрдХे рдкрд░ рд╕рджрд╕्рдп рдЕрдиुрдкूрд░рдХ рдоांрдЧों рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдХे рдмाрд░े рдоें рдЗंрдЧिрдд рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं 

рд╕ांрдХेрддिрдХ рдЕрдиुрджाрди 

рдЬрдм рдХिрд╕ी рдирдИ рд╕ेрд╡ा рдкрд░ рдк्рд░рд╕्рддाрд╡िрдд рд╡्рдпрдп рдХे рд▓िрдП рдкुрдирд░्рд╡िрдиिрдпोрдЧ рдж्рд╡ाрд░ा рдзрди рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдХрд░ाрдиा рд╣ो рддो рд╕ांрдХेрддिрдХ рд░ाрд╢ि рдХे рдЕрдиुрджाрди  рдХी  рдоांрдЧ рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдоें рдорддрджाрди рдХे рд▓िрдП рд░рдЦी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै  

рд╡िрдиिрдпोрдЧ рд╡िрдзेрдпрдХ 

рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд╕ंрдЪिрдд рдиिрдзि рдоें рд╕े рдХोрдИ рднी рд░ाрд╢ि рддрдм рддрдХ рдирд╣ीं рдиिрдХाрд▓ी рдЬा рд╕рдХрддी,  рдЬрдм рддрдХ рдХि рдЙрд╕рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рд╡िрдиिрдпोрдЧ рд╡िрдзेрдпрдХ рдкाрд░िрдд рдирд╣ीं рдХрд░ рд▓िрдпा рдЬाрддा

рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдиुрджाрди рдХी рдоांрдЧों рдХो рдкाрд░िрдд рдХрд░рдиे рдХे рддुрд░ंрдд рдмाрдж рд╕рднी рдзрдирд░ाрд╢िрдпों  рдХो рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд╕ंрдЪिрдд рдиिрдзि рд╕े рд╡िрдиिрдпोрдЧ рдХिрдП рдЬाрдиे рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рд▓िрдП рд╡िрдиिрдпोрдЧ рд╡िрдзेрдпрдХ рдкुрди:рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै

рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдоें рд╡िрдиिрдпोрдЧ рд╡िрдзेрдпрдХ рдХे рдкुрди:рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ोрдиे рдХे рдмाрдж рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рд╡िрдзेрдпрдХ рдХे рдк्рд░рдХ्рд░рдо рдХो рдкूрд░ा рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╡िрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░рддा рд╣ै

рд╡िрдиिрдпोрдЧ рд╡िрдзेрдпрдХ рдкрд░ рд╡ाрдж-рд╡िрд╡ाрдж рдЙрди рдЕрдиुрджाрдиों  рдоें рдиिрд╣िрдд рд▓ोрдХ рдорд╣рдд्рд╡ рдХे рд╡िрд╖рдпों рдпा рдк्рд░рд╢ाрд╕рдХीрдп рдиीрддि рддрдХ рд╕ीрдоिрдд рд░рд╣рддा рд╣ै, рдЬो рдЙрд╕ рд╕рдордп рдиा рдЙрдаाрдП рдЧрдП рд╣ों рдФрд░ рдЬो рдЕрдиुрджाрдиों  рдХी рдоांрдЧों рдкрд░ рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рддे рд╕рдордп рдкрд╣рд▓े рдЙрдаाрдпें  рди рдЬा рдЪुрдХे рд╣ों

рд╡ाрдж-рд╡िрд╡ाрдж рдХी рдкुрдирд░ाрд╡ृрддि рд░ोрдХрдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдЪाрд╣े рддो рд╡िрдиिрдпोрдЧ рд╡िрдзेрдпрдХ рдкрд░ рдЪрд░्рдЪा рдоें рднाрдЧ рд▓ेрдиे рдХे рд▓िрдП рдЗрдЪ्рдЫुрдХ рд╕рджрд╕्рдпों рд╕े рдХрд╣ рд╕рдХрддा рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдкрд╣рд▓े рдЙрди рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рд╡िрд╖рдпों рдХी рд╕ूрдЪी рд╕ूрдЪрдиा рджें, рдЬिрди्рд╣ें рд╡े рдЙрдаाрдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं

рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рд╡ैрд╕े рд╡िрд╖рдпों рдХो рдЙрдаाрдП рдЬाрдиे рдХी рдЕрдиुрдорддि рджेрдиे рд╕े рдЗंрдХाрд░ рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै, рдЬो рдЙрдирдХे рд╡िрдЪाрд░ рдоें рдкुрдирд░ाрд╡ृрдд्рддि рд╣ों, рдЬो рдЕрдиुрджाрдиों  рдХी рдоांрдЧ рдкрд░ рдЪрд░्рдЪा рдХे рд╕рдордп рдЙрдаाрдпी рдЬा рдЪुрдХी рд╣ों  рдпा рдЬो рд╕рдоुрдЪिрдд рд▓ोрдХ рдорд╣рдд्рд╡ рдХी рди рд╣ों
 

рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдХी рд╢рдХ्рддिрдпां

рдиिрдпрдоों рдХे рдЕрдзीрди рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХी рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ी рд╢рдХ्рддिрдпों  рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдЙрди рд╕рднी рд╢рдХ्рддिрдпों рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै, рдЬो рд╕рдорд╕्рдд рдХाрд░्рдп рдХो рд╕рдордп рдкрд░ рдкूрд░ा рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ों

рд░ाрдЬ्рдпों рдХे рд░ाрдЬрд╕्рд╡ рд╕्рдд्рд░ोрдд

1) рдк्рд░рддि рд╡्рдпрдХ्рддि рдХрд░ 
2) рдХृрд╖ि-рднूрдоि, рдЙрдд्рддрд░ाрдзिрдХाрд░ी рд╕ंрдмंрдзी рд╢ुрд▓्рдХ
3) рд░ाрдЬ्рдпों  рдоें рдЙрдд्рдкाрджिрдд рдпा рдиिрд░्рдоिрдд рд╢рд░ाрдм, рдЕрдлीрдо рдЖрджि рдоाрджрдХ рдж्рд░рд╡्рдпों рдкрд░ рдЙрдд्рдкाрджрди рдХрд░
4) рдХृрд╖ि рднूрдоि рдкрд░ рд╕ंрдкрджा рд╢ुрд▓्рдХ
5) рди्рдпाрдпाрд▓рдпों рдж्рд╡ाрд░ा рд▓िрдП рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдоूрд▓्рдп рдХो рдЫोрдб़рдХрд░ рд░ाрдЬ्рдп рд╕ूрдЪी рдоें рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рд╡िрд╖рдпों рдкрд░ рдоूрд▓्рдп
6) рднू рд░ाрдЬрд╕्рд╡
7) рд╕ंрдШ рд╕ूрдЪी рдоें рд╡рд░्рдгिрдд рд▓ेрдЦों рдХो рдЫोрдб़рдХрд░ рдЕрди्рдп рд▓ेрдЦों рдкрд░ рдоुрдж्рд░ांрдХ рдоूрд▓्рдп 
8) рдХृрд╖ि рдЖрдп рдкрд░ рдХрд░ 
9) рднूрдоि рдФрд░ рднрд╡рдиों рдкрд░ рдХрд░ 
10) рдЦрдиिрдЬ рдкрджाрд░्рдеों рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХे рд▓िрдП рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╕ीрдоा рдХे рдЕрдзीрди рдЦрдирди рдЕрдзिрдХाрд░ों рдкрд░ рдХрд░ 
11) рдмिрдЬрд▓ी рдХे рдЙрдкрднोрдЧ рддрдеा рд╡िрдХ्рд░рдп рдкрд░ рдХрд░ 
12) рд╕्рдеाрдиीрдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЙрдкрднोрдЧ, рдк्рд░рдпोрдЧ рддрдеा рд╡िрдХ्рд░рдп рдХे рд▓िрдП рд▓ाрдпी рдЧрдпी рд╡рд╕्рддुрдУं рдкрд░ рдХрд░ 
13) рд╕рдоाрдЪाрд░-рдкрдд्рд░ों рдХो рдЫोрдб़рдХрд░ рдЕрди्рдп рд╡рд╕्рддुрдУं рдХे рдХ्рд░рдп рддрдеा рд╡िрдХ्рд░рдп  рдоूрд▓्рдп рдкрд░ рдХрд░ 
14) рд╕рдоाрдЪाрд░ рдкрдд्рд░ों рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиों рдХो рдЫोрдб़рдХрд░ рдЕрди्рдп рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиों рдкрд░ рдХрд░ 
15) рд╕рдб़рдХों рддрдеा рдЕंрддрд░्рджेрд╢ीрдп рдЬрд▓рдоाрд░्рдЧों  рд╕े рд▓े рдЬाрдпा рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ा рдоाрд▓ рддрдеा рдпाрдд्рд░िрдпों рдкрд░ рдХрд░ 
16) рд╡ाрд╣рдиों рдкрд░ рдХрд░ 
17) рдкрд╢ुрдУं рддрдеा рдиौрдХाрдУं рдкрд░ рдХрд░ 
18) рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдпों, рдЖрдЬीрд╡िрдХाрдУं  рдЧांрд╡ рддрдеा рдиौрдХрд░िрдпों рдкрд░ рдХрд░
19) рд╡िрд▓ाрд╕िрддा рдХी рд╡рд╕्рддुрдУं рдкрд░ рдХрд░ рдЗрдирдоें рдордиोрд░ंрдЬрди рддрдеा рдЬुрдЖ рднी рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ै
20) рдЪुंрдЧी рдХрд░рдкрд░ рдХрд░ 
14) рд╕рдоाрдЪाрд░ рдкрдд्рд░ों рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиों рдХो рдЫोрдб़рдХрд░ рдЕрди्рдп рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиों рдкрд░ рдХрд░ 
15) рд╕рдб़рдХों рддрдеा рдЕंрддрд░्рджेрд╢ीрдп рдЬрд▓рдоाрд░्рдЧों  рд╕े рд▓े рдЬाрдпा рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ा рдоाрд▓ рддрдеा рдпाрдд्рд░िрдпों рдкрд░ рдХрд░ 
16) рд╡ाрд╣рдиों рдкрд░ рдХрд░ 
17) рдкрд╢ुрдУं рддрдеा рдиौрдХाрдУं рдкрд░ рдХрд░ 
18) рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдпों, рдЖрдЬीрд╡िрдХाрдУं  рдЧांрд╡ рддрдеा рдиौрдХрд░िрдпों рдкрд░ рдХрд░
19) рд╡िрд▓ाрд╕िрддा рдХी рд╡рд╕्рддुрдУं рдкрд░ рдХрд░ рдЗрдирдоें рдордиोрд░ंрдЬрди рддрдеा рдЬुрдЖ рднी рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ै
20) рдЪुंрдЧी рдХрд░
Share:

Monday, January 18, 2021

Jharkhand Ki Chitrakala (рдЭाрд░рдЦंрдб рдХी рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा/рдЪिрдд्рд░рд╢ैрд▓ी)

Jharkhand Ki Chitrakala


Jharkhand Ki Chitrakala (рдЭाрд░рдЦंрдб рдХी рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा/рдЪिрдд्рд░рд╢ैрд▓ी)

рдЭाрд░рдЦंрдб рдХी рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдк्рд░рдоुрдЦ рд╢ैрд▓िрдпाँ

➤рдЭाрд░рдЦंрдб рдХी рдЬрдирдЬाрддिрдпों рдоें рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा рдЙрдирдХी рднाрд╡рдиा рдХे рдЙрдж्рдЧाрд░ рдХा рдПрдХ рдоाрдз्рдпрдо рд╣ै। 

рдЬрдирдЬाрддिрдпों рдХी рдХрд▓ा рдХा рдк्рд░ेрд░рдгा рд╕्рд░ोрдд рдЙрдирдХे рдЖрд╕-рдкाрд╕ рдХा рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рд╣ै 

рдЬрдирдЬाрддिрдпों рдХे рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा рдПрд╡ं рд╢िрд▓्рдкрдХрд▓ा рдЙрдирдХी рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдоाрди्рдпрддाрдУं, рд░ीрддि-рд░िрд╡ाрдЬों рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдЖрджि рдХो рдк्рд░рддिрдмिंрдмिрдд рдХрд░рддी рд╣ै 

рд╕ोрд╣рд░ाрдп рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा

рд╕ोрд╣рд░ाрдп рдЬрдирдЬाрддिрдпों рдХी рдПрдХ рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╕्рдеाрдиीрдп рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा рд╢ैрд▓ी рд╣ै

рдпрд╣ рдЙрдирдХे рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдкрд░्рд╡ рд╕ोрд╣рд░ाрдп рд╕े рдЬुрдб़ी рд╢ैрд▓ी рд╣ै

рдЗрд╕ рдХрд▓ा рдоें рдЬंрдЧрд▓ी рдЬीрд╡-рдЬंрддुрдУं, рдкрдХ्рд╖िрдпों рдФрд░ рдкेрдб़-рдкौрдзों рдХो рдЕंрдХिрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै

рдпрд╣ рдЪिрдд्рд░рдХाрд░ी рд╡рд░्рд╖ा рдЛрддु рдХे рдмाрдж рдШрд░ों рдХी рд▓िрдкाрдИ-рдкुрддाрдИ рд╕े рдк्рд░ाрд░ंрдн рд╣ोрддा рд╣ै

рдЗрд╕ рдЪिрдд्рд░рдХाрд░ी рдоें рдХрд▓ा рдХे рджेрд╡рддा рдк्рд░рдЬाрдкрддि рдпा рдкрд╢ुрдкрддि рдХा рдЪिрдд्рд░рдг рдоिрд▓рддा рд╣ै рддрдеा рдкрд╢ुрдкрддि рдХा рд╕ांрдб рдХी рдкीрда рдкрд░ рдЦрдб़ा рдЪिрдд्рд░рдг рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै

➤'рдоंрдЭू  рд╕ोрд╣рд░ाрдИ'  рддрдеा 'рдХुрд░्рдоी рд╕ोрд╣рд░ाрдп' рдЗрд╕ рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा рдХी рджो рдк्рд░рдоुрдЦ рд╢ैрд▓िрдпाँ  рд╣ैं 

рдпрд╣ рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा рд╣рдЬाрд░ीрдмाрдЧ рдЬिрд▓े рдоें рдЕрдд्рдпंрдд рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ै

рд╕ोрд╣рд░ाрдп рдФрд░ рдХोрд╣рдмрд░ рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा рдХो 2020 рдоें (рднौрдЧोрд▓िрдХ рд╕ंрдХेрддрдХ) рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै 

➤рдпрд╣ рдЭाрд░рдЦंрдб рдоें рдХिрд╕ी рднी рд╢्рд░ेрдгी рдоें рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ा рдк्рд░рдердо рдЬी рдЖрдИ рдЯैрдЧ рд╣ै  

рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рд╕ोрд╣рд░ाрдп рдХрд▓ा рд╡िрдХाрд╕ рд╕рд╣рдпोрдЧी рд╕рдоिрддि, рд╣рдЬाрд░ीрдмाрдЧ рдж्рд╡ाрд░ा рдЖрд╡ेрджрди рджिрдпा рдЧрдпा рдеा

рдЬाрджूрдкрдЯिрдпा рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा 

рдпрд╣ рд╕ंрдеाрд▓ рдЬрдирдЬाрддि рдХी рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдорд╢рд╣ूрд░  рд▓ोрдХ рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा рд╢ैрд▓ी рд░рд╣ी рд╣ै, рдЬो рдЕрдм рд▓рдЧрднрдЧ рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЪुрдХी рд╣ै 

рдпрд╣ рд╢ैрд▓ी рд╕ंрдеाрд▓ों  рдХी рд╕ाрдоाрдЬिрдХ, рдзाрд░्рдоिрдХ, рд░ीрддि-рд░िрд╡ाрдЬों рдФрд░ рдоाрди्рдпрддाрдУं рдХो рдЙрдХेрд░рддी рд╣ै 

➤рдЗрди рдЪिрдд्рд░ों рдХी рд░рдЪрдиा рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдХो рд╕ंрдеाрд▓ी рднाрд╖ा рдоें рдЬाрджो  рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै

рдЬाрджो  (рдЪिрдд्рд░рдХाрд░) рдПрд╡ं рдкрдЯिрдпा (рдХाрдЧрдЬ рдпा рдХрдкрдб़ा рдХे рдЫोрдЯे-рдЫोрдЯे рдЯुрдХрдб़े) рдХो рдЬोрдб़рдХрд░ рдмрдиाрдП рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ा рдЪिрдд्рд░ рдлрд▓рдХ рд╣ै

рдЗрд╕ рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा рдоें рдХाрдЧрдЬ рдХे рдЫोрдЯे-рдЫोрдЯे рдЯुрдХрдб़े рдХो рдЬोрдб़рдХрд░ рдиिрд░्рдоिрдд 15 рд╕े 20 рдлीрдЯ рдЪौрдб़े рдкрдЯो рдкрд░ рдЪिрдд्рд░рдХाрд░ी рдХी рдЬाрддी рд╣ै

рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдкрдЯ  рдкрд░ 4 рд╕े 16 рддрдХ рдЪिрдд्рд░ рдмрдиाрдП рдЬाрддे рд╣ैं

рдЗрд╕рдоें рдЪिрдд्рд░рдХाрд░ी рд╣ेрддु рдоुрдЦ्рдп рд░ूрдк рд╕े рд▓ाрд▓, рд╣рд░ा, рдкीрд▓ा, рднूрд░ा рдФрд░ рдХाрд▓े рд░ंрдЧों рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ोрддा рд╣ै 

рдЗрд╕рдоें рдмाрдШ  рджेрд╡рддा рдФрд░ рдЬीрд╡рди рдХे рдмाрдж рдХे рджृрд╢्рдпों рдХा рдЪिрдд्рд░рдг рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै

рдпрд╣ рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा рджुрдордХा рдЬिрд▓े рдоें рдЕрдд्рдпंрдд рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ै 

рдХोрд╣рдмрд░ рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा

рдпрд╣ рдлाрд░рд╕ी рд╢рдм्рдж рдХोрд╣ (рдЧुрдлा) рддрдеा рд╣िंрджी рд╢рдм्рдж рд╡рд░ (рджूрд▓्рд╣ा рдЕрдерд╡ा рджंрдкрддि) рд╕े рдоिрд▓рдХрд░ рдмрдиा рд╣ै, рдЬिрд╕рдХा рд╕ाрдоाрди्рдп рдЕрд░्рде рд╣ै- рдЧुрдлा рдоें рд╡िрд╡ाрд╣िрдд рдЬोрдб़ा 

рдпрд╣ рдЪिрдд्рд░рдХाрд░ी рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рдоौрд╕рдо рдоें рдЬрдирд╡рд░ी рд╕े рдЬूрди рдорд╣ीрдиा рддрдХ рдХी рдЬाрддी рд╣ै

рдЗрд╕рдоें рдШрд░-рдЖंрдЧрди рдоें рд╡िрднिрди्рди рдЬ्рдпाрдоिрддीрдп рдЖрдХृрддिрдпों рдоें рдкेрдб़-рдкौрдзों, рдлूрд▓-рдкрдд्рддों рдЖрджि рдХा рдЪिрдд्рд░рдг рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै

рдмिрд░рд╣ोрд░ рдЬрдирдЬाрддि рдЗрд╕ рдХрд▓ा рдоें рдиिрдкुрдг рдоाрдиी рдЬाрддी рд╣ै

рдЗрд╕рдоें рд╕िрдХी  (рджेрд╡ी) рдХा рдЪिрдд्рд░рдг рдоिрд▓рддा рд╣ै 

рдЧूंрдЬ рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा

рдЧूंрдЬ рдХрд▓ा рдоें рдкрд╢ुрдУं,  рд╡рди्рдп рддрдеा рдкाрд▓рддू рдЬाрдирд╡рд░ों рдПрд╡ं рд╡рдирд╕्рдкрддिрдпों рдХी рддрд╕्рд╡ीрд░ें рдмрдиाрдИ рдЬाрддी рд╣ैं 

рдЗрд╕ рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╕ंрдХрдЯрдЧ्рд░рд╕्рдд рдЬाрдирд╡рд░ों рдХो рд░ीрддि-рд░िрд╡ाрдЬों рдоें рджрд░्рд╢ाрдпा рдЬाрддा рд╣ै

рдкрдИрдд्рдХाрд░ рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा

рдпрд╣ рдЪिрдд्рд░рдХाрд░ी рдЖрдорджुрдмी (рд╕िंрд╣рднूрдо)  рдЧांрд╡ рдоें рдЕрдд्рдпंрдд рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ै, рдЬिрд╕рдХे рдХाрд░рдг рдЗрд╕ рдЧांрд╡ рдХो рдкрдИрдд्рдХाрд░ рдХा рдЧांрд╡ рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै

➤рдЗрд╕े рдЭाрд░рдЦंрдб рдХा рд╕्рдХ्рд░ॉрд▓ рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं 

рдпрд╣ рдк्рд░ाрдЪीрди рдХाрд▓ рд╕े рдЭाрд░рдЦंрдб рдоें рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ै рдХि  рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рдЗрд╕рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рд╕рдмрд░ рдЬрдирдЬाрддि рдж्рд╡ाрд░ा рдХी рдЧрдИ рдеी

рдЗрд╕рд╕े рднाрд░рдд рдХा рд╕рдмрд╕े рдкुрд░ाрдиा рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै

рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा рдЧрд░ुрдб़ рдкुрд░ाрдг рдоें рднी рдоिрд▓рддी рд╣ै

рдЭाрд░рдЦंрдб рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдпрд╣ рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा рдмिрд╣ाрд░, рдЙрдб़ीрд╕ा рддрдеा рдкрд╢्рдЪिрдо рдмंрдЧाрд▓ рдоें рднी рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рд╣ै 

рдЗрд╕ рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдЬрдирдЬाрддिрдпों рдж्рд╡ाрд░ा рд╡िрднिрди्рди рдХрд╣ाрдиिрдпों рддрдеा рд╕्рдеाрдиीрдп рд░ीрддि рдХा рд╡рд░्рдгрди рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै 

рдЗрд╕рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдЬीрд╡рди рдХे рдмाрдж рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рдШрдЯрдиाрдУं рдХा рд╡рд░्рдгрди рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै

рд░ाрдгा рддेрд▓ी рдПрд╡ं рдк्рд░рдЬाрдкрддि рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा

➤рдЗрди рддीрди рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ाрдУं рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдЙрдХ्рдд  рддीрди рдЙрдкрдЬाрддिрдпों рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै

рдЗрд╕ рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा рдоें рдкрд╢ुрдкрддि (рднрдЧрд╡ाрди рд╢िрд╡) рдХो рдкрд╢ुрдУं  рдПрд╡ं рдкेрдб़-рдкौрдзों рдХे рджेрд╡рддा рдХे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै

рдЗрд╕ рдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा рдоें рдзाрддु рдХे рддंрддुрдУं рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै


Share:

Sunday, January 17, 2021

jharkhand ke lokgeet (рдЭाрд░рдЦंрдб рдХे рд▓ोрдХрдЧीрдд)

рдЭाрд░рдЦंрдб рдХे рд▓ोрдХрдЧीрдд

Jharkhand Ke Lokgeet


рдЬрдирдЬाрддिрдпों рдХा рд▓ोрдХрдЧीрдд рдЙрдирдХे рдЬीрд╡рди рдкрдж्рдзрддि рдФрд░ рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдзाрд░ा рдХा рджрд░्рдкрдг рд╣ै

рдЬрдирдЬाрддीрдп рд▓ोрдХрдЧीрддों рдоें рд╕ुрдЦ-рджुрдЦ, рд╣рд░्рд╖-рд╡िрд╖ाрдж рдФрд░ рдЦुрд╢ी-рдиिрд░ाрд╢ा рдХी рдЭрд▓рдХ рдоिрд▓рддी рд╣ै 

рдЖрдХрд░्рд╖рдХ, рдЙрдд्рдХंрдаा, рд╡ेрджрдиा, рдЖрдиंрдж, рд╕ुрдирд╣рд░े рдЕрддीрдд рдХी рдпाрдж, рдЬाрддीрдп рдЖрджрд░्рд╢ рдХे рдкाрд▓рди рдХा рдЖрд╣्рд╡ाрди рдЖрджि рдЗрдирдХे рдЧीрддों рдХे рдоुрдЦ्рдп рд╡िрд╖рдп рд╣ोрддे рд╣ैं
 
рдЬрдирдЬाрддिрдпों рд▓ोрдХрдЧीрддों рдХो рджो рднाрдЧों рдоें рд╡िрднाрдЬिрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै

рдкрд╣рд▓ा :-рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЧाрдП рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рд▓ोрдХрдЧीрдд, рдЬैрд╕े:-  рдЬрдиाрдиी , рдЭूрдорд░,  рдбोрдордХрдЪ, рдЭूрдорддा, рдЕंрдЧрдирдИ,  рд╡िрдпाрд╣ , рдЭांрдЭрдЗрди рдЗрдд्рдпाрджि

рджूрд╕рд░ा :- рдкुрд░ुрд╖ों рдХा рд▓ोрдХрдЧीрдд рдЬिрд╕рдоें рд╕рднी рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдЧीрдд рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рд╣ैं 

рдЕрди्рдп рд▓ोрдХрдЧीрддों рдоें рд╕ंрд╕्рдХाрд░рдЧीрдд, рдЧाрдеाрдЧीрдд, рдмीрдЬрдоैрд▓, рд╕рд▓рд╣ेрд╕, рджोрдиा  рднрджрд░ी, рдкрд░्рд╡рдЧीрдд , рдЛрддुрдЧीрдд, рдкेрд╢ाрдЧीрдд, рдЬाрддीрдпрдЧीрдд рдЖрджि рдк्рд░рдоुрдЦ рд╣ैं 

рд╕ंрдеाрд▓ों  рд▓ोрдХрдЧीрддों  рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдмрд╣ुрдд рдЕрдзिрдХ рд╣ै 

рдоौрд╕рдо рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╕ंрдеाрд▓ी рдЧीрддों рдоें рджोрдб, рд▓ाрдЧेреЬे ,рд╕ोрд╣рд░ाрдИ, рдоिрдирд╕ाрд░ , рдмाрд╣ा , рджрд╕ाрдп ,рдкрддрд╡ाрд░ рдЖрджि рдк्рд░рдоुрдЦ рд╣ै


рдЬрдирдЬाрддि       
рд▓ोрдХрдЧीрдд 

рд╕ंрдеाрд▓:-                           ⧪рджोрдб (рд╡िрд╡ाрд╣िрдд рд╕ंрдмंрдзी рд▓ोрдХрдЧीрдд)

                                        рд╡िрд░ рд╕ेрд░ेрди (рдЬंрдЧрд▓ рд▓ोрдХрдЧीрдд) 

                                         рд╕ोрд╣рд░ाрдп, рд▓рдЧреЬे ,рдоिрдирд╕ाрд░, рдмाрд╣ा, рджрд╕ाрдп, 

                                         рдкрддрд╡ाрд░, рд░िрдЬा, рдбाрдЯा, рдбाрд╣ाрд░,рдоाрддрд╡ाрд░

                                         рднिрдирд╕ाрд░, рдЧोрд▓рд╡ाрд░ी, рдзुрд░ु рдордЬाрдХ, рд░िंрдЬो, рдЭिрдХा рдЖрджि                                                                     

рдоुंрдбा:-                               рдЬрджुрд░, (рд╕рд░рд╣ुрд▓/рдмाрд╣ा рдкрд░्рд╡ рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд▓ोрдХрдЧीрдд)

                                         рдЧेрдиा рд╡ рдУрд░  рдЬрджुрд░( рдЬрджुрд░ рд▓ोрдХрдЧीрдд рдХे рдкूрд░рдХ)

                                        ⧪рдЕрдбрди्рджी (рд╡िрд╡ाрд╣िрдд рд╕ंрдмंрдзी рд▓ोрдХрдЧीрдд)

                                        ⧪рдЬाрдкी (рд╢िрдХाрд░ рд╕ंрдмंрдзी рд▓ोрдХрдЧीрдд)

                                        ⧪рдЬрд░рдЧा, рдХрд░рдоा  

рд╣ो:-                                 рд╡ा (рдмрд╕ंрдд рд▓ोрдХ рдЧीрдд)

                                       ⧪ рд╣ैрд░ो (рдзाрди рдХी рдмुрд╡ाрдИ рдХे рд╕рдордп рдЧाрдпा рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ा рд▓ोрдХрдЧीрдд)

                                       рдиोрдо рдиाрдоा ( рдирдпा рдЕрди्рди рдЦाрдиे рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░ 

                                          рдЧाрдпा рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ा рд▓ोрдХрдЧीрдд)

рдЙрд░ांрд╡:-                             рд╕рд░рд╣ुрд▓ (рдмрд╕ंрдд рд▓ोрдХ рдЧीрдд)

                                        рдЬрддрд░ा  (рд╕рд░рд╣ुрд▓ рдХे рдмाрдж рдЧाрдпा рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ा рд▓ोрдХрдЧीрдд)

                                         рдХрд░рдоा (рдЬрддрд░ा рдХे рдмाрдж рдЧाрдпा рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ा рд▓ोрдХрдЧीрдд)

                                        рдзुрд░िрдпा, рдЕрд╖ाрдв़ी, рдЬрджुрд░ा , рдордЯ्рдаा рдЖрджि 

рдк्рд░рдоुрдЦ рд▓ोрдХрдЧीрдд рд╡ рдЙрдирдХे рдЧाрдП рдЬाрдиे рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ 

рд▓ोрдХрдЧीрдд             рдЧाрдП рдЬाрдиे рдХा рдЕрд╕рд░ 

рдЭांрдЭрдЗрди :-                        рдЬрди्рдо  рд╕ंрдмंрдзी рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░ рд╕्рдд्рд░िрдпों  

                                         рдж्рд╡ाрд░ा рдЧाрдпा рдЬाрддा рд╣ै 


рдбрдЗреЬрдзрд░ा :-                      рд╡рд░्рд╖ा рдЛрддु рдоें рджेрд╡рд╕्рдеाрдиों рдоें рдЧाрдпा рдЬाрддा рд╣ै 


рдк्рд░ाрддрдХрд▓ी :-                      рдЗрд╕рдХा рдк्рд░рджрд░्рд╢рди рдк्рд░ाрдд:рдХाрд▓ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै 


рдЕрдзрд░рддिрдпा:-                     рдЗрд╕рдХा рдк्рд░рджрд░्рд╢рди рдордз्рдп рд░ाрдд्рд░ि рдоें рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै


рдХрдЬрд▓ी :-                        рдЗрд╕рдХा рдЧाрдпрди рд╡рд░्рд╖ा рдЛрддु рдоें рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै

                                       рдЯुрдирдоुрдиिрдпा , рдмाрд░рд╣рдоाрд╕  рддрдеा  рдЭूрд▓ाрдЧीрдд 

                                      рд╕्рдеाрдиीрдп рд╕ंрдЧीрдд рдХे рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ै рдЬो рдХрдЬрд▓ी рдХी

                                       рд╣ी рд╢्рд░ेрдгी рдоें рдЖрддे рд╣ैं

рдФंрджी:-                           рдпрд╣ рдЧीрдд рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рд╕рдордп рдЧाрдпा рдЬाрддा рд╣ै


рдЕँрдЧрдирдИ :-                       рдпрд╣  рд╕्рдд्рд░िрдпों рдж्рд╡ाрд░ा рдЧाрдпा рдЬाрддा рд╣ै


рдЭूрдорд░:-                           рдЗрд╕ рдЧीрдд рдХो рд╡िрднिрди्рди рдд्рдпोрд╣ाрд░ों

                                      (рдЬैрд╕े :- рдЬिрддिрдпा, рд╕ोрд╣рд░ाрдИ, рдХрд░рдоा рдЖрджि) рдХे рдЕрд╡рд╕рд░   

                                      рдкрд░ рдЭूрдорд░ рд░ाрдЧ рдоें рдЧाрдпा рдЬाрддा рд╣ै                         


рдЙрджाрд╕ी рддрдеा рдкाрд╡рд╕ :-    рдпрд╣ рдиृрдд्рдпрд╣ीрди рдЧीрдд рд╣ै рдЙрджाрд╕ी рдЧрд░्рдоी рдХे рд╕рдордп рддрдеा

                                     рдкाрд╡рд╕  рд╡рд░्рд╖ा  рдХे рд╢ुрд░ू рдоें рдЧाрдпा рдЬाрддा  рд╣ै                                                              

Share:

Friday, January 15, 2021

Chotanagpur Kashtkari Adhiniyam 1908 Part-1(рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ рдХाрд╢्рддрдХाрд░ी рдЕрдзिрдиिрдпрдо 1908)

Chotanagpur Kashtkari Adhiniyam 1908 Part-1


рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ рдХाрд╢्рддрдХाрд░ी рдЕрдзिрдиिрдпрдо 1908

'рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ рдХाрд╢्рддрдХाрд░ी рдЕрдзिрдиिрдпрдо', рдХा рдк्рд░ाрд░ूрдк 1903 рддрдХ рддैрдпाрд░ рд╣ो рдЧрдпा рдеा

рдЬिрд╕рдоें рд╕ंрд╢ोрдзрди рдПрд╡ं рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХрд░рддे рд╣ुрдП 11 рдирд╡ंрдмрд░ 1908 рдХो рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ рдХाрд╢्рддрдХाрд░ी рдЕрдзिрдиिрдпрдо 1908 рд▓ाрдЧू рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा

рдЗрд╕ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдХो рднाрд░рддीрдп рдкрд░िрд╖рдж рдЕрдзिрдиिрдпрдо, 1892 рдХी рдзाрд░ा-5 рдХे рдЕрдзीрди рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдЬрдирд░рд▓ рдХी рдоंрдЬूрд░ी рд╕े рдЕрдзिрдиिрдпрдоिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा
 
рдЗрд╕ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдХा рдм्рд▓ू рдк्рд░िंрдЯ рдЬॉрди рдПрдЪ рд╣ॉрдлрдоैрди рдиे рддैрдпाрд░ рдХिрдпा рдеा

рдЗрд╕ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдоें рдХुрд▓ 19 рдЕрдз्рдпाрдп рдФрд░ 271 рдзाрд░ाрдПं рд╣ैं

рдЕрдз्рдпाрдпों рдХा рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рд╡िрд╡рд░рдг :- 

ЁЯТердЕрдз्рдпाрдп-1 рдоें (рдзाрд░ा -1 рд╕े рдзाрд░ा-3 рддрдХ) 

➤рдзाрд░ा -1  рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рдиाрдо рддрдеा рдк्рд░рд╕ाрд░:-рдЗрд╕ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдХा рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рдиाрдо 'рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ рдХाрд╢्рддрдХाрд░ी рдЕрдзिрдиिрдпрдо', 1908 рд╣ै।
  
рдЗрд╕рдХा рдк्рд░рд╕ाрд░ рдЙрдд्рддрд░ी рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ рдФрд░ рджрдХ्рд╖िрдгी рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ рдк्рд░рдоंрдбрд▓ рдоें рд╣ोрдЧा । 

рдЬिрд╕рдоें рд╡े рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдпा рдЙрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдХे рднाрдЧ рднी рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ोंрдЧे, рдЬिрдирдоें рдЙрдб़ीрд╕ा, рдмिрд╣ाрд░ рдирдЧрд░ рдкाрд▓िрдХा рдЕрдзिрдиिрдпрдо, 1922 рдХे рдЕрдзीрди рдХोрдИ рдирдЧрд░рдкाрд▓िрдХा рдпा рдЕрдзिрд╕ूрдЪिрдд рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╕рдоिрддि рдЧрдаिрдд рд╣ो рдпा рдХिрд╕ी рдЫाрд╡рдиी рдХे рднीрддрд░ рдкреЬрддे  рд╣ो। 

➤рдзाрд░ा -2 рдиिрд░рд╕рди:-  рдЕрдиुрд╕ूрдЪी 'рдХ' рдоें рдиिрд░्рджिрд╖्рдЯ рдЕрдзिрдиिрдпрдоों  рдФрд░ рдЕрдзिрд╕ूрдЪрдиा рдХो рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ рдк्рд░рдоंрдбрд▓ рдоें рдиिрд░рд╕िрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै
 
рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд 'рдЦ'  рдоें рдиिрд░्рджिрд╖्рдЯ рдЕрдзिрдиिрдпрдоों  рдХो рдзрдирдмाрдж рдЬिрд▓े рдоें рддрдеा рд╕िंрд╣рднूрдо рдоें рдкрдЯрдорджा, рдИрдЪाрдЧреЭ , рдФрд░ рдЪांрдбिрд▓  рдеाрдиाрдУ рдоें рдиिрд░рд╕िрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै 

➤рдзाрд░ा -3 рдкрд░िрднाрд╖ाрдПं :- 

рдХृрд╖ि рд╡рд░्рд╖ :- рд╡рд╣ рд╡рд░्рд╖ рдЬो рдХिрд╕ी рд╕्рдеाрдиीрдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдХृрд╖ि рдХाрд░्рдп рд╣ेрддु рдк्рд░рдЪрд▓िрдд рд╣ो। 

➤рднुрдЧुрддрдмрди्рдз рдмंрдзрдХ :-рдХिрд╕ी рдХाрд╢्рддрдХाрд░  рдХे рд╣िрдд рдХा рдЙрд╕рдХे рдХाрд╢्рддрдХाрд░ी  рд╕े -рдЙрдзाрд░ рд╕्рд╡рд░ूрдк рджिрдП рдЧрдП рдзрди рдХे рднुрдЧрддाрди рдХो рдмंрдзрдХ рд░рдЦрдиे рд╣ेрддु рдЗрд╕ рд╢рд░्рдд рдкрд░ рдЕंрддрд░рдг, рдХि рдЙрд╕ рдкрд░ рдХे рдм्рдпाрдЬों рдХे рд╕ाрде рдЙрдзाрд░- рдмंрдзрдХ рдХी рдХाрд▓ाрд╡рдзि рдХे рджौрд░ाрди рдХрд╢्рддрдХाрд░ी рд╕े рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рд▓ाрднों рд╕े рд╡ंрдЪिрдд рд╕рдордЭा рдЬाрдПрдЧा

➤рдЬोрдд :- рд░ैрдпрдд  рдж्рд╡ाрд░ा рдзाрд░िрдд рдПрдХ рдпा рдЕрдиेрдХ рднूрдЦंрдб

➤рдХोреЬрдХрд░/ рдХोрд░рдХрд░:- рдРрд╕ी рдмंрдЬрд░ рднूрдоि рдпा рдЬंрдЧрд▓ी рднूрдоि рдЬिрд╕े рднूрд╕्рд╡ाрдоी рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдХिрд╕ी рдХृрд╖рдХ рдж्рд╡ाрд░ा рдмрдиाрдИ рдЧрдпी рд╣ो 

рднूрд╕्рд╡ाрдоी :- рд╡рд╣ рд╡्рдпрдХ्рддि рдЬिрд╕рдиे рдХिрд╕ी рдХाрд╢्рддрдХाрд░ рдХो рдЕрдкрдиी рдЬрдоीрди рджिрдпा рд╣ो 

рдХाрд╢्рддрдХाрд░:- рд╡рд╣ рд╡्рдпрдХ्рддि рдЬो рдХिрд╕ी рдЕрди्рдп рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рдЕрдзीрди рднूрдоि рдзाрд░рдг рдХрд░рддा рд╣ो рддрдеा рдЙрд╕рдХा рд▓рдЧाрди рдЪुрдХाрдиे  рдХा рджाрдпी рд╣ो। 

рдХाрд╢्рддрдХाрд░ рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рднूрдзाрд░рдХ, рд░ैрдпрдд рддрдеा рдЦुंрдЯрдХрдЯ्рдЯीрджाрд░ рддीрдиों рдХो рд╢ाрдоिрд▓ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै  

рд▓рдЧाрди :- рд░ैрдпрдд рдж्рд╡ाрд░ा рдзाрд░िрдд рднूрдоि рдХे рдЙрдкрдпोрдЧ рдпा рдЕрдзिрднोрдЧ рдХे рдмрджрд▓े рдЕрдкрдиे рд╕्рд╡ाрдоी рдХो рджिрдпा рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ा рдзрди рдпा  рд╡рд╕्рддु 

➤рдЬंрдЧрд▓ рд╕ंрдкрдд्рддि :- рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдЦрдб़ी рдлрд╕рд▓ рднी рдЖрддी рд╣ै

рдоुंрдбाрд░ी-рдЦुंрдЯрдХрдЯ्рдЯीрджाрд░ी рдХрд╢्рддрдХाрд░ी рд╕े рдЕрднिрдк्рд░ेрдд рд╣ै, рдоुंрдбाрд░ी-рдЦुंрдЯрдХрдЯ्рдЯीрджाрд░ рдХा  рд╣िрдд 

➤рднूрдШृрддि (TENURES):-рднूрдзाрд░рдХ рдХा рд╣िрдд рдЗрд╕рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдоुंрдбाрд░ी-рдЦुंрдЯрдХрдЯ्рдЯीрджाрд░ी рдХрд╢्рддрдХाрд░ी рдирд╣ीं рдЖрддी рд╣ै 

➤рд╕्рдеाрдпी рднूрдШृрддि :- рд╡ंрд╢рдЧрдд рднूрдШृрддि 

рдкुрдирдЧ्рд░ाрд░्рд╣рдп рднूрдШृрддि :- рд╡ैрд╕े рднूрдШृрддि рдЬो рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рдирд░ рд╡ाрд░िрд╕ рдирд╣ीं рд╣ोрдиे рдкрд░, рд░ैрдпрдд рдХे рдиिрдзрди рдХे рдмाрдж рдкुрдиः рднूрд╕्рд╡ाрдоी рдХो рд╡ाрдкрд╕ рд╣ो рдЬाрдП 

рдЧ्рд░ाрдо рдоुрдЦिрдпा :- рдХिрд╕ी рдЧ्рд░ाрдо рдпा рдЧ्рд░ाрдо рд╕рдоूрд╣ рдХा рдоुрдЦिрдпा। рдЪाрд╣े рдЗрд╕े рдоाрдирдХी,  рдк्рд░рдзाрди, рдоाँрдЭी  рдпा рдЕрди्рдп рдХिрд╕ी рднी рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ो 

рд╕्рдеाрдпी  рдмंрджोрдмрд╕्рдд (рдкрд░рдоाрдиेंрдЯ рд╕ेрдЯेрд▓рдоेंрдЯ):- 1793 рдЗрд╕рдоें рдмंрдЧाрд▓, рдмिрд╣ाрд░ рдФрд░ рдЙрдб़ीрд╕ा рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рдХिрдпा рдЧрдпा рд╕्рдеाрдпी рдмंрджोрдмрд╕्рдд 

рдбिрдХ्рд░ी (DECREE) :- рд╕िрд╡िрд▓ рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдХा рдЖрджेрд╢

ЁЯТердЕрдз्рдпाрдп-2 рдоें рдХрд╢्рддрдХाрд░ों рдХे рд╡рд░्рдЧ (рдзाрд░ा- 4 рд╕े рдзाрд░ा- 8 рддрдХ)

➤рдзाрд░ा - 4 рдХрд╢्рддрдХाрд░ों рдХे рд╡рд░्рдЧ 

рдХрд╢्рддрдХाрд░ рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рднूрдзाрд░рдХ (TENURE HOLDERS), рд░ैрдпрдд (RAIYAT), рджрд░ рд░ैрдпрдд рддрдеा рдоुंрдбाрд░ी рдЦुंрдЯрдХрдЯ्рдЯीрджाрд░  рдХो рд╢ाрдоिрд▓ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै

➤рдЕрдзिрднोрдЧी рд░ैрдпрдд (OCCUPANCY RAIYAT) :- рд╡рд╣ рд╡्рдпрдХ्рддि рдЬिрд╕े рдзाрд░िрдд рднूрдоि рдкрд░ рдЕрдзिрднोрдЧ рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो 

➤рдЕрдирдзिрднोрдЧी рд░ैрдпрдд (NON-OCCUPANCY RAIYAT) :-рд╡рд╣ рд╡्рдпрдХ्рддि рдЬिрд╕े рдзाрд░िрдд рднूрдоि рдкрд░ рдЕрдзिрднोрдЧ рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдиा рд╣ो 

рдЦुंрдЯрдХрдЯ्рдЯी рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рд░ैрдпрдд OCCUPANCY RAIYAT)

рдзाрд░ा - 5  рднूрдзाрд░рдХ :- рдРрд╕े рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕े рд╣ै рдЬो рдЕрдкрдиी рдпा рджूрд╕рд░े рдХी рдЬрдоीрди рдЦेрддी рдХाрд░्рдп рдХे рд▓िрдП рдзाрд░рдг рдХिрдП рд╣ुрдП рд╣ैं рдПрд╡ं рдЙрд╕рдХा рд▓рдЧाрди рдЪुрдХाрддा рд╣ो

рдзाрд░ा -6 рд░ैрдпрдд :- рд░ैрдпрдд рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд╡ैрд╕े рд╡्рдпрдХ्рддि рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ै, рдЬिрди्рд╣ें рдЦेрддी рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рднूрдоि рдзाрд░рдг рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो

рдзाрд░ा -7  рдЦुंрдЯрдХрдЯ्рдЯी рдЕрдзिрдХाрд░рдпुрдХ्рдд рд░ैрдпрдд :- рд╡ैрд╕े рд░ैрдпрдд рдЬो рд╡ैрд╕े рднूрдоि рдкрд░ рдЕрдзिрднोрдЧ рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд░рдЦрддे рд╣ों, рдЬिрд╕े рдЙрд╕рдХे рдоूрд▓ рдк्рд░рд╡рд░्рддрдХों рдпा рдЙрд╕рдХी рдирд░ рдкрд░ंрдкрд░ा рдХे рд╡ंрд╢рдЬों рдж्рд╡ाрд░ा рдЬंрдЧрд▓ рдоें рдХृрд╖ि рдпोрдЧ्рдп рднूрдоि рдмрдиाрдИ рдЧрдИ рд╣ै, рдЙрд╕े рдЦुंрдЯрдХрдЯ्рдЯी рдЕрдзिрдХाрд░рдпुрдХ्рдд рд░ैрдпрдд рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै 

рдзाрд░ा -8 рдоुंрдбाрд░ी-рдЦुंрдЯрдХрдЯ्рдЯीрджाрд░ :-рд╡рд╣ рдоुंрдбाрд░ी рдЬो рдЬंрдЧрд▓ рднूрдоि рдХे рднाрдЧो рдХो рдЬोрдд рдоें рд▓ाрдиे рдХे рд▓िрдП рднूрдоि рдХा рдзाрд░рдг рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рдЕрд░्рдЬिрдд рдХिрдпा рд╣ो, рдЙрд╕े рдоुंрдбाрд░ी-рдЦुंрдЯрдХрдЯ्рдЯीрджाрд░ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै 

Next page: рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ рдХाрд╢्рддрдХाрд░ी рдЕрдзिрдиिрдпрдо 1908 Part- 2

Share:

Thursday, January 14, 2021

Pragaitihasik Kal Me Jharkhand (рдк्рд░ाрдЧैрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдХाрд▓ рдоें рдЭाрд░рдЦंрдб)

рдк्рд░ाрдЧैрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдХाрд▓ рдоें рдЭाрд░рдЦंрдб

(Pragaitihasik Kal Me Jharkhand)



➤рд╡рд╣ рдХाрд▓ рдЬिрд╕рдХे рд▓िрдП рдХोрдИ рд▓िрдЦिрдд рд╕ाрдХ्рд╖्рдп рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдирд╣ीं рд╣ै ,рдмрд▓्рдХि рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рдкुрд░ाрддाрдд्рд╡िрдХ рд╕ाрдХ्рд╖्рдпों рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рд░рд╣рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै рдЙрд╕рд╕े рдк्рд░ाрдЧैрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдЗрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдХाрд▓ рдХрд╣рддे рд╣ैं

рдк्рд░ाрдЧैрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдЗрддिрд╣ाрд╕िрдХ

рдк्рд░ाрдЧैрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдХाрд▓ рдХो рддीрди рднाрдЧों рдоें рд╡िрднाрдЬिрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै

1) рдкुрд░ाрдкाрд╖ाрдг рдХाрд▓ 

2) рдордз्рдп рдкाрд╖ाрдг рдХाрд▓

3) рдирд╡рдкाрд╖ाрдг рдХाрд▓

1) рдкुрд░ाрдкाрд╖ाрдг рдХाрд▓:-

рдЗрд╕рдХा рдХाрд▓рдХ्рд░рдо 25 рд▓ाрдЦ рдИрд╕्рд╡ी рдкूрд░्рд╡ рд╕े 10 рд╣рдЬाрд░ рдИрд╕्рд╡ी рдкूрд░्рд╡ рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै


➤рдЗрд╕ рдХाрд▓ рдоें рдХृрд╖ि рдХा рдЬ्рдЮाрди рдирд╣ीं рдеा рддрдеा рдкрд╢ुрдкाрд▓рди рдХा рд╢ुрд░ू рдирд╣ीं рд╣ुрдЖ рдеा

➤рдЗрд╕ рдХाрд▓ рдоें рдЖрдЧ рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рд╣ो рдЪुрдХी рдеी,рдХिंрддु рдЙрд╕рдХे рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рдиे рдХा рдЬ्рдЮाрди рдирд╣ीं рдеा 
 
рдЭाрд░рдЦंрдб рдоें рдЗрд╕ рдХाрд▓ рдХे рдЕрд╡рд╢ेрд╖ рд╣рдЬाрд░ीрдмाрдЧ, рдмोрдХाрд░ो ,рд░ांрдЪी, рджेрд╡рдШрд░, рдкрд╢्рдЪिрдоी рд╕िंрд╣рднूрдо, 

рдкूрд░्рд╡ी рд╕िंрд╣рднूрдо рдЗрдд्рдпाрджि рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдП рд╣ैं

рд╣рдЬाрд░ीрдмाрдЧ рд╕े рдкाрд╖ाрдг рдХाрд▓ीрди рдоाрдирд╡ рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рдоिрдд рдкрдд्рдерд░ рдХे рдФрдЬाрд░ рдоिрд▓े рд╣ैं

2) рдордз्рдп рдкाрд╖ाрдг рдХाрд▓:-

рдордз्рдп рдкाрд╖ाрдг рдХाрд▓ рдХा рдХाрд▓рдХ्рд░рдо 10,000 рдИрд╕рд╡ी рдкूрд░्рд╡ рд╕े 4000 рдИрд╕рд╡ी рдкूрд░्рд╡ рддрдХ рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै


рдЭाрд░рдЦंрдб рдоें рдЗрд╕ рдХाрд▓ рдХे рдЕрд╡рд╢ेрд╖ рджुрдордХा, рдкрд▓ाрдоू, рдзрдирдмाрдж , рд░ांрдЪी, рдкрд╢्рдЪिрдоी рд╕िंрд╣рднूрдо, рдкूрд░्рд╡ी рд╕िंрд╣рднूрдо рдЖрджि рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рд╕े рдоिрд▓े рд╣ैं

3) рдирд╡рдкाрд╖ाрдг рдХाрд▓:-

рдирд╡рдкाрд╖ाрдг рдХाрд▓ рдХा рдХाрд▓рдХ्рд░рдо 10,000 рдИрд╕рд╡ी рдкूрд░्рд╡ рд╕े 1,000 рдИрд╕рд╡ी рдкूрд░्рд╡ рддрдХ рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै

 рдЗрд╕ рдХाрд▓ рдоें рдХृрд╖ि рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рд╣ो рдЪुрдХी рдеी 

рдЗрд╕ рдХाрд▓ рдоें рдЖрдЧ рдХे рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рдиा рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХрд░ рдЪुрдХे рдеे 

рдЭाрд░рдЦंрдб рдоें рдЗрд╕ рдХाрд▓ рдоें рдЕрд╡рд╢ेрд╖ рд░ांрдЪी, рд▓ोрд╣рд░рджрдЧा, рдкрд╢्рдЪिрдоी  рд╕िंрд╣рднूрдо, рдкूрд░्рд╡ी рд╕िंрд╣рднूрдо, рдЖрджि рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдП рд╣ैं 

рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рдЗрд╕ рд╕ाрд▓ рдХे 12 рд╣рд╕्рдд рдХुрдаाрд░ рдкाрдП рдЧрдП рд╣ैं

рдирд╡рдкाрд╖ाрдг рдХाрд▓ рдХो рддीрди рднाрдЧों рдоें рд╡िрднाрдЬिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै

1) рддाрдо्рд░ рдкाрд╖ाрдг рдХाрд▓

2) рдХांрд╕्рдп рдпुрдЧ 

3) рд▓ौрд╣ рдпुрдЧ

1) рддाрдо्рд░ рдкाрд╖ाрдг рдХाрд▓:- 

➤рдЗрд╕рдХा рдХाрд▓рдХ्рд░рдо 4,000 рдИрд╕्рд╡ी рдкूрд░्рд╡  рд╕े 1000 рдИрд╕рд╡ी рдкूрд░्рд╡ рддрдХ рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै

➤рдпрд╣ рдХाрд▓ рд╣рдб़рдк्рдкा рдкूрд░्рд╡ рдХाрд▓, рд╣рдб़рдк्рдкा рдХाрд▓ рддрдеा рд╣рдб़рдк्рдкा рдкрд╢्рдЪाрдд рдХाрд▓ рддीрдиों рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╣ै 

рдкрдд्рдерд░ рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рддांрдмे рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдЗрд╕ рдХाрд▓ рдХो рддाрдо्рд░ рдкाрд╖ाрдг рдХाрд▓ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै

рдоाрдирд╡ рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХी рдЧрдИ рдк्рд░рдердо рдзाрддु рддांрдмा рд╣ी рдеी 

рдЭाрд░рдЦंрдб рдоें рдЗрд╕ рдХाрд▓ рдХा рдХेंрдж्рд░ рдмिंрджु рд╕िंрд╣рднूрдо рдеा  

рдЗрд╕ рдХाрд▓ рдоें рдЕрд╕ुрд░,рдмिрд░рдЬिрдпा рддрдеा рдмिрд░рд╣ोрд░ рдЬрдирдЬाрддिрдпां рддांрдмा рдЧрд▓ाрдиे рддрдеा рдЙрд╕рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рдЙрдкрдХрд░рдг рдмрдиाрдиे рдХी рдХрд▓ा рд╕े рдкрд░िрдЪिрдд рдеे 

рдЭाрд░рдЦंрдб рдХे рдХрдИ рд╕्рдеाрдиों рд╕े рддांрдмा рдХी рдХुрд▓्рд╣ाрдб़ी рддрдеा рд╣рдЬाрд░ीрдмाрдЧ рдХे рдмाрд╣рд░рдЧंрдбा рд╕े рддांрдмे рдХी 49 рдЦाрдиों рдХे рдЕрд╡рд╢ेрд╖ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдП рд╣ैं 

2) рдХांрд╕्рдп рдпुрдЧ:-

рдЗрд╕ рдпुрдЧ рдоें рддांрдмे рдоें рдЯिрди рдоिрд▓ाрдХрд░ рдХांрд╕ा рдиिрд░्рдоिрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рдеा рддрдеा рдЙрд╕рд╕े рдмрдиे рдЙрдкрдХрд░рдгों рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрддा рдеा  

рдЫोрдЯाрдиाрдЧрдкुрд░ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рдЕрд╕ुрд░ (рдЭाрд░рдЦंрдб рдХी рдк्рд░ाрдЪीрдирддрдо рдЬрдирдЬाрддि) рддрдеा рдмिрд░рдЬिрдпा рдЬрдирдЬाрддि рдХो рдХांрд╕्рдп рдпुрдЧीрди рдФрдЬाрд░ों рдХा рдк्рд░ाрд░ंрднрдХрд░्рддा  рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै 

3) рд▓ौрд╣ рдпुрдЧ:- 

рдЗрд╕ рдпुрдЧ рдоें рд▓ोрд╣ा рд╕े рдмрдиे рдЙрдкрдХрд░рдгों рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрддा рдеा।  

рдЭाрд░рдЦंрдб рдХे рдЕрд╕ुрд░ рддрдеा рдмिрд░рдЬिрдпा рдЬрдирдЬाрддि рдХो рд▓ौрд╣  рдпुрдЧ рд╕े рдиिрд░्рдоिрдд рдФрдЬाрд░ों рдХा рдк्рд░ाрд░рдо्рднрдХрд░्рддा  рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। 

рдЕрд╕ुрд░ рддрдеा рдмिрд░рдЬिрдпा  рдЬрдирдЬाрддिрдпों рдХे рдЬрдирдЬाрддिрдпों рдиे  рдЙрдд्рдХृрд╕्рдЯ рд▓ौрд╣ рддрдХрдиीрдХी рдХा рд╡िрдХाрд╕ рдХिрдпा। 

рдЗрд╕ рдпुрдЧ рдоें рдЭाрд░рдЦंрдб рдХा рд╕ंрдкрд░्рдХ рд╕ुрджूрд░ рд╡िрджेрд╢ी рд░ाрдЬ्рдпों рд╕े рднी рдеा। 

рдЭाрд░рдЦंрдб рдоें рдиिрд░्рдоिрдд рд▓ोрд╣े рдХो рдЗрд╕ рдпुрдЧ рдоें рдоेрд╕ोрдкोрдЯाрдоिрдпा рддрдХ рднेрдЬा рдЬाрддा рдеा,рдЬрд╣ां рджрд╢्рдоिрдХ  рдоें рдЗрд╕ рд▓ोрд╣े рд╕े рддрд▓рд╡ाрд░ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХिрдпा рдЬाрддा рдеा। 

Share:

Jharkhand Me Sanchar Vyavastha (рдЭाрд░рдЦंрдб рдоें рд╕ंрдЪाрд░ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा)

Jharkhand Me Sanchar Vyavastha

(рдЭाрд░рдЦंрдб рдоें рд╕ंрдЪाрд░ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा)

рдЭाрд░рдЦंрдб рдоें рд╕ंрдЪाрд░ рдХे рдоुрдЦ्рдп рд╕ाрдзрди:- рдбाрдХ рддाрд░, рд░ेрдбिрдпो,  рджूрд░рднाрд╖, рджूрд░рджрд░्рд╢рди рддрдеा рд╕рдоाрдЪाрд░ рдкрдд्рд░-рдкрдд्рд░िрдХाрдПं рд╣ैं 

рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдЖрдХाрд╢рд╡ाрдгी рдХे рдкाрд╕ рдХेंрдж्рд░ рд╣ै :- рд░ांрдЪी, рд╣рдЬाрд░ीрдмाрдЧ, рдЬрдорд╢ेрджрдкुрд░, рдоेрджिрдиीрдирдЧрд░ рд╡ рдЪाрдИрдмाрд╕ा

рдЗрд╕рдХे рдоुрдЦ्рдп рдХेंрдж्рд░ - рд░ांрдЪी рдФрд░ рдЬрдорд╢ेрджрдкुрд░ рдоें рд╣ै

рдЭाрд░рдЦंрдб рдоें рдЕрднी рдСрд▓ рдЗंрдбिрдпा рд░ेрд▓рд╡े рд╕्рдЯेрд╢рди рдХे 13 рдХेंрдж्рд░ рд╣ैं। рдЗрд╕рдХे рдоुрдЦ्рдп рдХेंрдж्рд░ - рд░ांрдЪी рдПрд╡ं рдЬрдорд╢ेрджрдкुрд░ рдоें  рдЕрди्рдп рдЖрдХाрд╢рд╡ाрдгी рдХे рд╕्рдеाрдиीрдп рд░ेрдбिрдпो рд╕्рдЯेрд╢рди (рдПрд▓ рдЖрд░ рд╕ी) рд╣ै :-  рд╣рдЬाрд░ीрдмाрдЧ, рдмोрдХाрд░ो, рдзрдирдмाрдж, рдЧिрд░िрдбीрд╣, рдоेрджрдиीрдирдЧрд░ ,рдЪाрдИрдмाрд╕ा, рдЪрддрд░ा ,рджेрд╡рдШрд░,рдЧреЭрд╡ा, рдШाрдЯрд╢िрд▓ा, рдЧुрдорд▓ा

рд░ाрдЬ्рдп рдоें рджूрд░рджрд░्рд╢рди рдХा рдк्рд░рдердо рдХेंрдж्рд░ 1974 (рдЫрдаी рдкंрдЪрд╡рд░्рд╖ीрдп рдпोрдЬрдиा) рд░ांрдЪी рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा

рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдоेрджрдиीрдирдЧрд░ (рдбाрд▓рдЯेрдирдЧंрдЬ) рддрдеा рдЬрдорд╢ेрджрдкुрд░ рдоें рднी рджूрд░рджрд░्рд╢рди рдХेंрдж्рд░ рдХाрд░्рдпрд░рдд рд╣ैं। 

рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдХेрд╡рд▓ 26 рдкॉрдЗंрдЯ 8% (рдЬрдирдЧрдгрдиा 2011) рдШрд░ों рдоें рдЯीрд╡ी рд╣ै рдпрд╣ рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рдФрд╕рдд (47. 2%) рд╕े рдмрд╣ुрдд рдХрдо рд╣ै

рдЭाрд░рдЦंрдб рдоें рдЯीрд╡ी рдХрд╡рд░ेрдЬ рдкूрд░े рднाрд░рдд рдХे рдФрд╕рдд рдХрд╡рд░ेрдЬ рдХा рдЖрдзा рд╣ै

рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдЗंрдЯрд░рдиेрдЯ рдХा рдк्рд░рдЪрд▓рди рднी рдмрд╣ुрдд рдХрдо рд╣ै। рдпрд╣ां рдк्рд░рддि рдПрдХ рд▓ाрдЦ рдЖрдмाрджी рдкрд░ рдЗंрдЯрд░рдиेрдЯ рдХрдиेрдХ्рд╢рдиो рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 151 рд╣ै, рдЬो рдХि рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдФрд╕рдд 1919 рд╕े рдХाрдлी рдХрдо рд╣ै

рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдЖрдзुрдиिрдХ рдкрдд्рд░рдХाрд░िрддा рдХा рдЖрд░ंрдн рдЬी0 рдПрд▓0 рдЪрд░्рдЪ, рд░ांрдЪी рдХे рдж्рд╡ाрд░ा 1 рджिрд╕ंрдмрд░ 1872 рд╕े 'рдШрд░-рдмंрдзु' рдиाрдордХ рдкрдд्рд░िрдХा рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ोрдиे рдХे рд╕ाрде рд╣ुрдЖ

рдЭाрд░рдЦंрдб рдХा рдкрд╣рд▓ा рджैрдиिрдХ 'рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рднाрд╖ा' 1950 рд╕े рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ोрдиा рд╢ुрд░ू рд╣ुрдЖ

15 рдЕрдЧрд╕्рдд 1963  рд╕े рд╕рдк्рддाрд╣िрдХ рд░ांрдЪी рдПрдХ्рд╕рдк्рд░ेрд╕ рдХा рдк्рд░рдХाрд╢рди рдЖрд░ंрдн рд╣ुрдЖ

рд╡рд░्рддрдоाрди рдЭाрд░рдЦंрдб рдоें рдХрдИ рдкрдд्рд░-рдкрдд्рд░िрдХाрдПं рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ो рд░рд╣े рд╣ैं

рдЭाрд░рдЦंрдб рдоें рдХुрд▓ рдбाрдХрдШрд░ों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 3094 рд╣ै, рдЬो рдк्рд░рддि рдПрдХ рд▓ाрдЦ рд▓ोрдЧों рдкрд░ рдбाрдХрдШрд░ों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 1 рдкॉрдЗंрдЯ 06  рд╣ै, рдЬрдмрдХि рднाрд░рдд рдоें рдпрд╣ рд╕ंрдЦ्рдпा 1.50 рд╣ै

рдЖрдзाрд░рднूрдд рд╕ंрд░рдЪрдиा рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕ंрдЪाрд░ рд╕рдмрд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдХрдб़ी рд╣ै

рд░ाрдЬ्рдп рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдиे рд╕ंрдЪाрд░ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рдорд╣рдд्рд╡ рдХो рджेрдЦрддे рд╣ुрдП рдЗрд╕े рд╕ुрджृрдв़ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдХрдИ рдХрджрдо рдЙрдаाрдП рд╣ैं

рдЭाрд░рдиेрдЯ:-

рдЭाрд░рдиेрдЯ :- рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा 'рдЭाрд░рдЦंрдб рд╕्рдЯेрдЯ рд╡ाрдЗрдб рдПрд░िрдпा рдиेрдЯрд╡рд░्рдХ' (Jharkhand State Wide Area Network) рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा 2005-06 рдоें рдХी рдЧрдИ 

рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдЭाрд░рдиेрдЯ рд╕े рд╕рднी рдЬिрд▓ा рдоुрдЦ्рдпाрд▓рдпों, 45 рдЕрдиुрдоंрдбрд▓ рдПрд╡ं 264 рдк्рд░рдЦंрдбों рдоें рдХрдиेрдХ्рдЯिрд╡िрдЯी рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдХрд░ाрдИ рдЧрдИ рд╣ै 

рдИ-рдСрдлिрд╕:-

➤рдИ-рдСрдлिрд╕:-  рдЭाрд░рдЦंрдб рд╕рд░рдХाрд░ рдСрдлिрд╕ рдХो рдкेрдкрд░рд▓ेрд╕  рдХрд░рдиे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े рдИ-рдСрдлिрд╕ web-application рдЭाрд░рдЦंрдб рдХे рд╕рд░рдХाрд░ी рд╡िрднाрдЧों рдоें рдХाрд░्рдпों рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рдХрд╕्рдЯрдоाрдЗрдЬ рддрдеा рд╡िрдХрд╕िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै 

рдЗрд╕ рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рд╣ेрддु рд╕ूрдЪрдиा рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рдПрд╡ं рдИ-рдЧрд╡рд░्рдиेंрд╕ рд╡िрднाрдЧ рдиोрдбрд▓ рд╡िрднाрдЧ рд╣ै рддрдеा рдЬैрдк -рдЖрдИ рдЯी рдХ्рд░िрдпाрди्рд╡рдпрди рдЕрднिрдХрд░्рдд्рддा (Implementing Agency) рд╣ै 

рдЬैрдк -рдЖрдИ рдЯी рдХा рдЧрдарди 29 рдоाрд░्рдЪ 2004 рдХो рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै 

рдИ-рдоुрд▓ाрдХाрдд :- 

рдИ-рдоुрд▓ाрдХाрдд :- рдпाрддाрдпाрдд рдХे  рд▓ाрдЧрдд, рдИंрдзрди, рд╡्рдпрдп  рд╢ुрд▓्рдХ рдЗрдд्рдпाрджि рдоें рд╡्рдпрдп  рдХो рдХрдо рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдИ-рдоुрд▓ाрдХाрдд рдХी рдк्рд░рдгाрд▓ी рд╡िрдХрд╕िрдд рдХी рдЧрдИ рд╣ै

рдЗрд╕рдоें рд╡ीрдбिрдпो рдХांрдл्рд░ेंрд╕ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╕ुрдирд╡ाрдИ рдХी рдЬाрддी рд╣ै

рдИ-рдк्рд░ोрдХ्рдпोрд░рдоेंрдЯ :- 

рдИ-рдк्рд░ोрдХ्рдпोрд░рдоेंрдЯ:- рд░ाрдЬ्рдп рдоें рд╡िрднिрди्рди рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдиिрд╡िрджाрдУं рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХो рдкाрд░рджрд░्рд╢ी рдмрдиाрдиे  рдХे рд▓िрдП рдкांрдЪ рд▓ाрдЦ рдФрд░ рдЗрд╕рд╕े рдКрдкрд░ рдХी  рдиिрд╡िрджाрдУं рдХे рд▓िрдП рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें 39 рд╡िрднाрдЧों рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░ोрдХ्рдпोрд░рдоेंрдЯ рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдЕрдкрдиाрдИ рдЧрдИ рд╣ै

рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рд╕्рдЯेрдЯ рдбाрдЯा рд╕ेंрдЯрд░:-

рдЗрд╕рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдд्рд░िрд╕्рддрд░ीрдп рд╕ंрд░рдЪрдиाрдд्рдордХ рдФрд░ рдХ्рд▓ाрдЙрдб рдЖрдзाрд░िрдд рд╣ै 

рд░ाрдЬ्рдп рдоें рд╕्рдЯेрдЯ рдбाрдЯा рд╕ेंрдЯрд░ 1 рдЕрдЧрд╕्рдд 2016  рд╕े рдХाрд░्рдпрд░рдд рд╣ै рдоेрд╕рд░्рд╕ рдСрд░ेंрдЬ рдХो рд╕ौंрдкा рдЧрдпा рд╣ै  

рдЗрд╕рдХे рд╕ंрдЪाрд▓рди рдХी рджेрдЦ-рд░ेрдЦ рдПрди.рдЖрдИ.рд╕ी. рдж्рд╡ाрд░ा рдЧрдаिрдд рджрд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рдХी рдЬाрддी рд╣ै, рдЬрдмрдХि рдСрдбिрдЯ рдХा рдХाрд░्рдп рдбेрд▓ोंрдЗрдЯ рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै 

рд╕ॉрдл्рдЯрд╡ेрдпрд░ рдЯेрдХ्рдиोрд▓ॉрдЬी рдкाрд░्рдХ рдСрдл рдЗंрдбिрдпा(STPI):-

рд╕ॉрдл्рдЯрд╡ेрдпрд░ рдЯेрдХ्рдиोрд▓ॉрдЬी рдкाрд░्рдХ рдСрдл рдЗंрдбिрдпा:- рдЭाрд░рдЦंрдб рд░ाрдЬ्рдп рдоें рд╕ूрдЪрдиा рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें  рд╕ॉрдл्рдЯрд╡ेрдпрд░ рдЗंрдбрд╕्рдЯ्рд░ी рдХो рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рд╕्рддрд░ рдХी рдЖрдзाрд░рднूрдд рд╕ंрд░рдЪрдиा рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЗрд╕ рдкाрд░्рдХ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै

рдЗрд╕рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдпों рдХो рдкूрд░ा рдХрд░рдиे рд╣ेрддु рдЬрдорд╢ेрджрдкुрд░ рдПрд╡ं рд╕िंрджрд░ी рдоें рд╕ॉрдл्рдЯрд╡ेрдпрд░ рдЯेрдХ्рдиोрд▓ॉрдЬी рдкाрд░्рдХ рдСрдл़ рдЗंрдбिрдпा рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХाрд░्рдп рд╢ुрд░ू рд╣ो рдЧрдпा рд╣ै

рдЗрд╕ рдХाрд░्рдп рдХे рд▓िрдП 'рдЬрдл्рд░ा' рдХो рдкрд░ाрдорд░्рд╢ी (Consultant) рдХे рд░ूрдк рдоें рдиिрдпुрдХ्рдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै

рдПрдо्.рдПрд╕.рдбी.рдЬी.

рдПрдо्.рдПрд╕.рдбी.рдЬी.:- рд░ाрдЬ्рдп рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рдЗрд╕ рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХी рдЧрдИ рд╣ै। 

рдЗрд╕рдоें рдЖрдо рдиाрдЧрд░िрдХों рдХी рд╕ुрд╡िрдзा рдХे рд▓िрдП рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬों рдХो рдЕрдкрд▓ोрдб рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै рддрдеा рдЖрда рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдИ-рдлॉрд░्рдо्рд╕  рдХो рд╢ाрдоिрд▓ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै

рдХॉрдорди рд╕рд░्рд╡िрд╕ рд╕ेंрдЯрд░

рдХॉрдорди рд╕рд░्рд╡िрд╕ рд╕ेंрдЯрд░ :- рд░ाрдЬ्рдп рдоें 4460 рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдПрд╡ं 233 рд╢рд╣рд░ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдХॉрдорди рд╕рд░्рд╡िрд╕ рд╕ेंрдЯрд░ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдЧрдИ рд╣ै 

рд░ाрдЬ्рдп рдХी 4562 рдЧ्рд░ाрдо рдкंрдЪाрдпрддों рдоें рдПрдХ-рдПрдХ рдк्рд░рдЬ्рдЮा рдХेंрдж्рд░ рд╕्рдеाрдкिрдд рдПрд╡ं рд╕ंрдЪाрд▓िрдд рдХिрдП рдЬा рд░рд╣े рд╣ैं 

рдкेрдоेंрдЯ рдЧेрдЯрд╡े

рдкेрдоेंрдЯ рдЧेрдЯрд╡े :- рдЭाрд░рдЦंрдб рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдиाрдЧрд░िрдХों рдХो рд╕ुрдЧрдо, рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓, рдкाрд░рджрд░्рд╢ी рдФрд░ рдХрдаिрдиाрдИ рд░рд╣िрдд рд╕ेрд╡ा рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдХрд░ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдСрдирд▓ाрдЗрди рднुрдЧрддाрди рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рд╡рд░्рд╖ 2013 рд╕े рдХी рдЧрдИ рд╣ै

рдЗрд╕рдХा рдоुрдЦ्рдп рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╣ै рдХि рдиाрдЧрд░िрдХ рдЕрдкрдиा рдХрд░, рд╢ुрд▓्рдХ рдЕрдерд╡ा рд╕ेрд╡ाрдУं рдХे рд▓िрдП рдЙрдкेрдХ्рд╖िрдд рднुрдЧрддाрди рднी рдШрд░ рдмैрдаे рдпा рдиिрдХрдЯрддрдо рдк्рд░рдЬ्рдЮा рдХेंрдж्рд░ों рдЗрдд्рдпाрджि рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдХрд░ рдкाрдПं

Share:

Unordered List

Search This Blog

Powered by Blogger.

About Me

My photo
Education marks proper humanity.

Text Widget

Featured Posts

Popular Posts

Blog Archive